AbaniaForum
Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.
AbaniaForum

ALBANIA FORUM
 
ForumPortalliLatest imagesKėrkoRegjistrohuidentifikimi

 

 Faik Konica

Shko poshtė 
AutoriMesazh
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 12:42 pm

Kur dashuronte Apolineri
Nga Andi BUSHATI

Historia e nje dashurie te ndaluar, qe prodhoi nje nga kryeveprat e letersise boterore. C'rol kishte ne te, eruditi shqiptar Faik Konica. Marredheniet e tij dhjetevjecare me Guillaume Apollinaire. Shfletimi i mbi 40 letrave te korrespondences se tyre, prej nga lindi "nje miqesi evropiane".

Nje poet i ri francez, vetem 23 vjecar, atehere krejtesisht i dashuruar dhe krejtesisht i panjohur, por i gatshem per aventura, zbriste ate nentor te 1903-shit ne stacionin Viktoria te Londres, me nje brenge te madhe mbi shpine. Kishte ardhur nga vendi i tij ne ishullin perballe, vetem me nje qellim: Te vihej ne gjurme te Annie Playden, vajzes qe e kish takuar me pare ne Gjermani e qe atehere kish perndritur zemren e tij. Ishte i gatshem ta ndiqte nga pas dhe me cdo kusht, pavaresisht refuzimeve te saj te panumurta. Ndejti disa dite ne Londer, por me kot. Serisht nga Annia, guvernantja e nje familjeje te pasur, mori pergjigje refuzuese. Arriti ta takoje, por per vajzen e gjitha kjo, nuk ishte vecse nje aventure e pakuptimte. Nga i gjithe ky shtegtim - qe te kujton deri ne nje fare mase rendjen e poetit tone Lasgush Poradeci pas bukuroshes se tij angleze - poeti i ri do te dilte i mundur. Por, letersia franceze, do te fitonte nje buqete poezish te denja per cdo antologji boterore. E mbi te gjitha, poezine e djaloshit te ri Apollinaire "La chansion du mal-aime", nje nga kryeveprat e poetit, te permbledhura ne vellimin e tij me te famshem "Alcools". Po c'bente ky djalosh 20 vjecar ate nentor te larget, ne stacionin e Viktoria te Londres? Ajo qe dihet boterisht dhe qe e permendin te gjitha biografite e tij, eshte rendja pas dashurise se ndaluar, qe brengoste ate kohe poetin. Por, ajo qe studiuesit dhe biografet e tij shpesh e anashkalojne, eshte nje tjeter fakt. Eshte fakti se ai, aty, ishte ftuar nga nje shqiptar. "I deshiruar per te ripare Anni Playden, ai perfiton nga ftesa e mikut te tij shqiptar, Trank Spiro beg, i vendosur ne Londer, ku botonte revisten Albania", shkruan ne nje studim per Apolinerin, ish anetari i Akademise Goncourt, Andre Billy.

Ne fakt, i huaji, qe e kishte ftuar ne Londer poetin nuk eshte njeri tjeter, vecse eruditi i madh shqiptar, Faik Konica. Pikerisht, ai qe, me nje shenje ne xhakete, do t'i dilte ate dite ne stacionin e trenit. Te dy nuk njiheshin. Nuk ishin pare me pare. Vetem se, prej disa muajsh, kishin filluar nje korrespondence te rregullt. "Nga ky leterkembim, sot jane ruajtur vetem rreth 40 letra te Konices derguar Apolinerit, nga 16 shtatori i 1903 deri me 16 dhjetor te 1913", thote ne studimin me te plote, qe eshte kryer ndonjehere per marredheniet mes dy njerezve te letrave, studiuesi dhe shkrimtari shqiptar me banim ne Shkup, Luan Starova.

Starova, profesor i frengjishtes ne Universitetin e Shkupit dhe ish ambasador i vendit te tij ne Paris, eshte marre per nje kohe te gjate me marredheniet mes dy njerezve dhe ka botuar me pas, ne vitin 1988, ne Paris, librin "Une Amitie Europeenne", kohet e fundit e botuar edhe nga shtepia botuese "Onufri" me titullin "Faik Konica dhe Guillarme Apollinaire - Nje miqesi europiane". Pikerisht, ne kete liber, dalin per here te pare edhe detajet e nje miqesie tashme te ditur, asaj mes poetit francez dhe botuesit te "Albanias". Po aty, per here te pare, mund te verehet se gjate udhetimit te pare te Apolinerit ne Londer, Konica, ate kohe 28 vjecar, nuk i ka sherbyer vetem si mikprites, por ai edhe ka ndermjetesuar, qe lidhja dashurore e poetit te ri te funksiononte.

Ka qene ai qe, per nje kohe te shkurter, ka mbajtur korrespondence me Anni-ne e qe eshte munduar ta "zbuse" kete te fundit. Faik Konica ka marre nje leter te pare, ku guvernantja e re (qe, pa e ditur, do te imortalizohej ne poezine boterore) i thote se, i vinte keq qe nuk i kishte dhene asnje shans te dyte per takim Apolinerit.

Ndersa, ne nje leter te mevonshme, Konica thote: "Mikesha juaj me ka shkruar se, si drejtor gazete une duhet te merresha me pune teper me serioze dhe ajo cuditet qe une fus hundet ne kete 'farse'. Se paku, para se te niseshit, te na kishit njoftuar dhe, nga ana tjeter, dalldia juaj qe aq qesharake dhe me pak arsye, sa, po te dua ta takoj, ajo do te me thote se i keni ju te gjitha fajet".

Por, per studiuesin dhe shkrimtarin Luan Starova, "asgje nuk do te ishte me e gabuar dhe me e padrejte, sesa te rrudheshin marredheniet mes dy burrave ne permasen anekdodike te kesaj histori dashurie. Te lidhur nga nje shije te perbashket per pseudonime, qe habisin si ne njerin ashtu edhe ne tjetrin rast, lidhjet mes Apolinerit dhe Konices, kane rrenje me te thella".

Autori Starova gjen shije dhe ide te perbashketa te tyre per hulumtimet gjuhesore, per pozicionet kunder gjuheve te perbotshme eksperimentale, si Esperando. Starova kembengul gjithashtu se, nje prej personazheve te romanit jo shume te njohur te Apolinerit "La femme assise" (Gruaja ulur), frymezohet nga nje dyzim i dy figurave, Faik Konices dhe Pablo Pikasos, me te cilin autori sapo ishte njohur. Gjithashtu, leterkembimi nxjerr edhe ndonje mosmarreveshje, qe keto dy personazhe, sa te talentuara aq edhe kontradiktore, kane pasur me njeri-tjetrin. Flitet per nje shkrim, "Skice per nje metode, qe t'i dalesh te duartrokitesh nga borgjezet", qe Konica i kishte derguar Apolinerit per ta botuar ne revisten qe drejtonte vete, "Festin D'Esope". Por shkrimi botohet i masakruar. Dhe, atehere, duke ruajtur tonet e miqesise, Konica shperthen ne nje leter derguar ne janar 1904: "Sinqerisht nuk prisja te sakatohej kaq keq ky shkrim i mjere. Sigurisht qe shkrimi mund te mos ju kete pelqyer dhe nuk ju qortoj, por atehere nuk botohet. Ja qe keshtu veprohet dhe keshtu bej une ne revisten time... Sigurisht, nga kjo ndodhi e pakendshme, nxjerr mesimin te mos ju shqetesoj me me shkrimin tim, por nga ana tjeter, miqesia ime nuk eshte fashitur aspak".

Nga sa dihet deri me tani, korrespondenca miqesore e Faik Konices me Apolinerin, u nderpre pas nje letre te fundit qe i erdhi me 1913 nga Cikago:

"E dergonte njefare Beniamin De Casseres. Por, shkrimi mbi zarf nuk me la asnje dyshim. Ishte pikerisht shkrimi i Faik bej Konices, i imet, me forma te mira, me a-te te ngjashme me ato te shtypshkronjes dhe qe qene kopjuar nga shkrimi i Petrarkes.

E hapa letren. Ajo ngerthente nje lloj prospektusi, te botuar ne dy faqe, ne anglisht me titullin "Prelude", dhe kushtuar "te gjithe atyre qe perzuri egoizmi im militant". Eshte nje lloj poezie ne proze, mbushur me fraza filozofike dhe imazhe biblike, ku permenden Beethoveni, Geteja, etj. Kjo lamtumire e vecante, qe Faik Bej Konica u dergonte atyre qe ka njohur dhe me te cilet ka keputur te gjitha lidhjet e miqesise, nuk me le me asnje shprese ta shoh perseri". Ata nuk u pane me. Konica u end nje kohe te gjate mes Shqiperise dhe Evropes, per t'u vendosur me pas ne SHBA. Ai do te drejtonte aty "Vatren", do te behej ambasadori i Mbretit Zog dhe ndahet me 1942 nga kjo bote me nje amanet: Qe eshtrat t'i kthehen ne Shqiperi. Miku i tij francez ishte larguar nga kjo jete qe me pare. Pasi kishte botuar dy vellime me poezi, pasi ishte martuar duke pasur per deshmitar Pablo Pikaso-n dhe pasi nje grip i rende, qe kishte rene ne Paris me 1918, e shpuri pa kthim drejt Pere Lashaise. Nga kontaktet e tij me Konicen , ai la rreth dhjete shkrime. Ndersa, per cudi, tek Konica nuk gjendet asnje shenje e njohjes se tij me poetin e famshem. Valle, nje rastesi? Apo thjeshte, sic thote Kadare, "nje vetepermbajtje apo trill shqiptari, nga ata qe, sado qe perpiqesh, nuk i shpjegon dot"?.
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 12:42 pm

Kush Ishte Faik Konica
Nje profil i shkrimtarit dhe botuesit shqiptar nga pena e famshme e Apolinerit

Nga njerezit, qe kam njohur dhe te cilet i kujtoj me me shume kenaqesi, Faik Konica eshte nje nga me te vecantet. Eshte lindur ne Shqiperi para dyzet vjetesh, ne nje familje qe i ka qendruar besnike kultit katolik. Ky shqiptar u edukua ne France dhe rreth moshes njezetvjecare, ishte kaq i devotshem sa donte te futej si rishtar ne Grande-Chartreuse. Por nderkaq, kjo nuk ndodhi dhe pak nga pak, feja e tij u kthye jo ne shperfillje, por ne nje lloj antiklerikalizmi te vendosur, qe te kujtonte ate te Merimese. Vazhdoi studimet, por meqe kish shume te theksuar ndjenjen e dashurise per atdheun e vet shqiptar, kur u kthye ne Turqi, shestoi dhe sipas te dhenave te tij, u denua dy here me vdekje ne mungese. Erdhi perseri ne kete France, te ciles i njihte ne menyre te admirueshme gjuhen dhe letersine, dhe u lidh me te gjithe ata qe merreshin me Shqiperine. Megjithate, liria qe gezojne ketu, nuk i'u duk e mjaftueshme. Shkoi dhe u vendos ne Bruksel, ne rrugen "Shqiperia", per te themeluar aty nje reviste dijetare "Albania", ku merrej me politike, por edhe me shume me letersi, me histori, me filologji. E gjalleroi keshtu shume levizjen per gjuhen shqiptare; duke e pastruar gjuhen shqipe nga fjalet e papershtatshme ose parazite, qe kishin hyre ne te. Ne pak vite, e beri ate, nga nje e folme mejhanesh marinaresh, ne gjuhe te bukur, te pasur dhe te zhdervjellet.

Megjithate, liria si kuptohet ne Bruksel, nuk i pelqente me shume se ajo qe kemi ne Paris. Pati madje nje here pune ne rruge me nje polic. E pyeti: "Kombesia? - Jam nga Shqiperia. - Ku banoni? - Ne rrugen "Shqiperia". - C'pune beni? - Drejtoj "Shqiperine" (Albanian). - Ta dish, me duket se kesaj here po tallesh me mua. - tha polici. Dhe memedhetarit shqiptar i'u desh ta kalonte naten ne rajon.

I neveritur nga Brukseli, Faik bej Konica u nis per ne Londer. Braktisi shtypshkronjen e vet qe perdorte vetem shkronja plantiniene, ku pat kompozuar dhe botuar vete veperza, qe sot gjenden rralle. Kjo nuk zgjati shume, sepse punetori i vetem qe kishte i'a doli t'i beje te gjitha shkronjat pelte, te paperdorshme.

E njoha Faik bej Konicen me 1903, ne Londer. Banonte ne Oklej Kresent Siti Roud, E.C. S'e kisha pare ndonjehere me pare. Me pat ftuar ta kaloja disa dite tek ai dhe duhej te vinte te me merrte ne stacionin e trenit. Duhej nje shenje, fale se ciles do ta njihja. U morem vesh, qe te mbante nje orkide, ne thilen e xhaketes. Treni im mberriti me shume vonese. Dhe ne peronin e stacionit Viktoria vura re se, te gjithe zoterinjte, qe ishin aty, kishin nga nje orkide ne thile. Si ta njihja shqiptarin tim? Zura nje talkie dhe mberrita tek ai ne castin qe shkonte te blinte orkidene.

Qendrimi im ne Londer qe shume i kendshem. Faik bej Konica ishte i dhene pas klarinetes, obojes dhe bririt anglez. Kishte ne sallonin e vet nje koleksion te vjeter te ketyre instrumenteve prej druri. Ne mengjes, duke pritur te hame, gjithmone me vonese, mikpritesi kendonte me hunde per mua melodi te vjetra dhe rrinte ndenjur, me sy te ulur, me pamje serioze, para pupitrit te vet.

Hanim mengjes shqiptarce, domethene pambarim. Njehere ne dy dite, kishte si embelsire crčme renversee, qe une s'e shijoj fare. Kenaqej me te. Dhe te nesermen kishte blanc-manger (xhelatine e bere me qumesht, sheqer, bajame dhe pelte peshku), qe me pelqen sa me s'behet dhe qe ai nuk e hante.

Drekat zgjatnin kaq shume, sa nuk munda te vizitoj asnje muze te Londres, sepse ne mberrinim gjithmone ne castin kur mbylleshin dyert.

Megjithate, ne benim shetitje te gjata dhe fillova te kuptoj se c'mendje e holle dhe e ditur ishte Faik bej Konica.

Si thuajse gjithe shqiptaret e vertete, ishte pak me huqe, megjithate, isha kaq i prekur nga miqesia qe tregonte per mua, saqe nuk e vija re fare, qe e tepronte.

Huqet e tij shfaqeshin ne menyren me te cuditshme. Nese rastiste qe te hynte ne ndonje shitore per te blere dicka, dilte andej me friken se mos shitesi e ndiqte nga pas e i thoshte se e kish vjedhur: "Dhe me te vertete, shtonte ai, si do ta provoja qe s'e kam vjedhur?"

Kur e pashe ne Londer, Faik bej Konica sapo e kish ndryshuar biblioteken e vet; pat shitur te gjithe librat e vet per te blere nga ato botime angleze, ku teksti eshte shtypur me shkronja kaq te vockela saqe duhet nje thierze per t'i lexuar. Pat bere kesisoj nje goxha biblioteke, qe futej e tera ne nje dollap te vogel.

Nga librat e vet te vjeter nuk pat ruajtur gje tjeter vec fjalorit te Bejlit, te cilin e mbante per mjeshtrin e vet, si dhe fjalorin e Darmesteterit.

Adhurimin me te madh letrar e kishte per zoterine Remi de Grumon dhe u tregua shume mirenjohes kur, me vone, i dergova nje portret te mjeshtrit, qe munda ta gjej.

Faik bej Konica, si Bejli tjeter, ka pasur gjithmone manine e pseudonimeve. I nderron shpesh. Ne kohen kur e njoha, donte ta quanin Thrank-Spirobeg, sipas emrit te heroit te nje romani historik te Leon Kahenit, qe eshte nje lloj kryevepre dhe vepra me e mire e frymezuar nga historia civile e shqiptareve. Po kur e pa, qe shtypshkruesit e shkruanin gjithmone pseudonimin e tij: Thrank-Spirobeg, Faik bej Konica vendosi qe te nenshkruaje keshtu.

Kjo nuk zgjati vec dy a tri vite; mori nje tjeter pseudonim, me te cilin nenshkroi nje veper shume te pasur, te shkruar shume mire, qe ka titullin "Sprove permbi gjuhet e sendergjuara", nga Pyrrhus Bardyli.

Edhe nje here tjeter kalova ca kohe ne Londer te Faik bej Konica, qe ishte martuar dhe qe banonte ne Shingford. Ishte pranvere, shetitnim ne fushe dhe kalonim ore te tera duke pare ata qe luanin golf...

Pak kohe para se te mberrija une, Faik bej Konica kishte kerkuar t'i blejne pula te gjalla qe te kishte veze te fresketa, por kur i kishim, ishte e pamundur t'i hanim. Dhe me te vertete, si mund te hahen vezet e pulave qe i njeh, qe i ushqen vete?

Pulat nuk vonuan t'i hanin vete vezet e tyre dhe kjo e llahtarisi deri ne ate pike Faik bej Konicen, sa t'i shihte nga tmerri te gjorat shpese, pa guxuar kurre me t'i lere te dalin nga qymezi i tyre i vogel, ku shqyen njera-tjetren, vec njeres qe, duke qene se doli fitimtare, jetoi edhe ca ne vetmi. E pashe pikerisht aty. Ishte bere e eger dhe e cmendur. Meqe ishte e zeze dhe ishte tretur, duke qene se kishte humbur puplat, ishte shnderruar ne nje lloj miu gjirizash.

Faik bej Konica botonte "Albanian" me shume kujdesje. Ne syprine te revistes kishte, emblemen e mbreterise se ardhshme te Shqiperise, te vizatuar nga nje skulptor francez me talent, emrin e te cilit e kam harruar dhe qe vdiq para ca vitesh ne rrethinat e Nju-Jorkut, nga qe ra baloni me te cilin fluturonte. Megjithate, kujdesja qe Faik bej Konica i kushtonte hartimit te artikujve te vet dhe ngadalesia e tij karakteristike, beheshin shkak qe revista e tij te dilte gjithmone me shume vonese.

Me 1904, nuk dolen vecse numrat e 1902-shit. Dhe me 1907, dilnin rregullisht numrat e 1904-es.

Vetem revista franceze L'Occident do te mund te hahej ne kete pike me Albania-n.

Kur plasi Revolucioni turk, Faik Bej Konica mendoi te kthehej ne atdhe. Por ngjarjet nuk rrodhen aspak si deshironte ai. Dhe u nis papritmas ne Amerike, ne nje kohe qe nxitej revolta ne Shqiperi.

Me shkroi edhe njehere te fundit para se te nisej, mandej as qe u ndie fare. E dija qe kishte ne Amerike nje koloni te rendesishme dhe te pasur shqiptaresh. Mendoja se ajo e kish pritur me nderime, gjalleruesin e gjuhes shqipe. Me vinte keq, qe nuk me mbante ne dijeni te aventurave te veta, kur, vitin qe kaloi gjeta krejt rastesisht te nje librashites, numrin e pare te nje botimi me titull "Trumpeta e Krujes", qe ka pas qene kryeqytet i Skenderbeut. Pashe aty se Faik bej Konica jetonte ne Shen Lui, ne Misuri, dhe se pat hequr dore nga te shkruarit frengjisht, te cilen e njihte shume mire, per te perdorur anglishten, qe e fliste shume keq.

I shkrova ne Shen Lui, por s'mora pergjigje fare. Kur keto ditet e fundit, nje leter e ardhur nga Cikagoja, me kujtoi shqiptarin tim. E dergonte nje fare Beniamin De Casseres (ne nje fjale te vetme me dy shkronja te medha). Por, shkrimi mbi zarf nuk me la asnje dyshim. Ishte pikerisht shkrimi i Faik bej Konices, i imet, me forma te mira, me a-te te ngjashme me ato te shtypshkronjes dhe qe qene kopjuar nga shkrimi i Petrarkes.

E hapa letren. Ajo ngerthente nje lloj prospektusi, te botuar ne dy faqe, ne anglisht me titullin "Prelude", dhe u ishte kushtuar "te gjithe atyre qe perzuri egoizmi im militant". Eshte nje lloj poezie ne proze, mbushur me fraza filozofike dhe imazhe biblike, ku permenden Beethoveni, Geteja, etj. Kjo lamtumire e vecante, qe Faik Bej Konica u dergonte atyre qe ka njohur dhe me te cilet ka keputur te gjitha lidhjet e miqesise, nuk me le me asnje shprese ta shoh perseri.

Hoqi dore nga Evropa, nuk boton me "Trumpeta e Krujes", ndoshta as Shqiperia vete nuk ben pjese ne preokupimet e veta. Dhe, ky pasardhes i bashkeluftetareve te Gjergj Kastriotit, shetit tani midis afaristeve te Miciganit melankoline, vesvesllekun e vet te mergimtarit dhe, pa kurrfare pike dyshimi, te kater vellimet e fjalorit te Bejlit.

Kronike, botuar ne "La Vie Anecdotique", me maj 1912.
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 12:43 pm

Flet mbesa

Shtėpia e Faik Konicės tė kthehet nė muze

Laureta Rryēi


Ajo ndihet krenare qė nė gjenet e saj rrjedh gjak konicioti dhe nuk resht sė pėrmenduri se ėshtė stėrmbesa e tė madhit Faik Konica. E njėjta arsye i ka dhėnė dhe forcė pėr tė bėrė gjithēka pėr figurėn e Konicės. Alma, bashkė me motrėn e saj, si dy trashėgimtare tė vetme kanė menduar se shtėpia ku u lindėn dhe u rritėn tė parėt e tyre qė ndodhet nė Konicė, duhet tė kthehet nė muze. “Gjithkush qė njeh Faik Konicėn ka tė drejtė tė mėsojė dhe tė shohė vendin ku ai ka lindur”, shprehet nė njė intervistė pėr “Tirana Observer”, Alma Konica.

Si njė ndėr trashėgimtaret e vetme tė eruditit Faik Konica, ēfarė keni bėrė pėr kėtė figurė?

Unė kam kohė qė mendoj pėr shtėpinė-muze bashkė me time motėr, se ėshtė kollaj tė thuash qė kam njė pronė nė Greqi, apo kam njė pronė diku tjetėr. Koniciotėt gjithė jetėn i janė kushtuar vendit, ata pa pėrjashtim tė gjithė bagazhin intelektual dhe bagazhin financiar ia dedikuan Shqipėrisė dhe nė fund ngelėn me xhepa bosh. Madje, Faiku ju dedikua aq shumė sa nuk u martua, duke mos krijuar familje e gjithė jetėn e tij ia kushtoi shkrimit, sepse ai qe shpata e tij. Ne menduam se shtėpia qė ėshtė nė Konicė duhet tė kthehet nė muze, sepse vetėm kėshtu mund tė marri vlerat qė i takon.

E ke vizituar shtėpinė dhe si ėshtė ajo?

Unė kam mundur tė shkoj vetėm njė herė, por e mbaj mend mirė banesėn ku jetuan tė parėt e mi. Shtėpitė janė si shtėpi elbasanllie, njėkatėshe dhe kanė shumė dhoma, kanė dhe shumė bahēe. Nė vizitėn qė bėra nė Konicė nuk munda tė shoh shtėpinė tjetėr, atė qė ndodhet nė Janinė. Megjithatė duhet financuar pėr ta bėrė atė muze, por fillimisht duhet tė bėhet publike qė Faik Konica ka njė shtėpi nė Konicė, qė besoj se njė pjesė e dinė dhe do tė bėhet muze. Kam pėrshtypjen se po t’u kėrkoj tė gjithė shqiptarėve, qoftė nė Shqipėri, qoftė nė diasporė pėr tė financuar sado pak pėr rregullimin e shtėpisė qė do tė kthehet muze, ma merr mėndja se tė gjithė do tė jenė tė gatshėm pėr tė financuar, pasi nuk do jetė vlerė vetėm pėr koniciotėt, por pėr tė gjithė shqiptarėt kudo qė janė.

A gjenden orendi tė vjetra nė shtėpi?

Jo. Shtėpia ėshtė vetėm godinė, grekėt e kanė mbajtur nė gjendje tė mirė. Feja qė ishte nė atė zonė nuk ndikoi pėr shkatėrrimin e banesave apo provave dhe pėr rrjedhojė shtėpitė kanė mbetur tė paprekura.

Aktualisht keni dorėzuar njė kėrkesė zyrtare nė institucionet shtetėrore?

Unė kam vajtur njė herė nė Ministrinė e Jashtme, por nuk kam mundur dot ta gjej ministrin Besnik Mustafaj. Mė duhet tė kontaktoj patjetėr me tė, nė mėnyrė qė t’i rrėfej dėshirėn time dhe tė motrės. Gjithsesi jam koshiente qė kjo ėshtė njė projekt dhe pėr ta realizuar duhet pak punė dhe kohė. Unė duhet tė shkoj njė herė nė Greqi. Mirėpo, para se tė ndėrmarr kėtė udhėtim, dua tė di qėndrimin zyrtar tė qeverisė aktuale pėr kėtė ide, nė mėnyrė qė kur tė kontaktoj me autoritetet greke tė kem ide dhe rrugėzgjidhje konkrete. Nėse shtėpia do tė kthehet nė muze, mendoj se do tė jetė njė pasuri kulturore qė do tė mbetet dhe ēdo shqiptar ose grek qė do tė kalojė do t’i shijojė vlerat kulturore. Faiku ka qenė njė figurė e madhe me pėrmasa tė jashtėzakonshme, qė nuk ėshtė njohur vetėm nė Shqipėri, por ėshtė njohur nė tė tėrė botėn. Mendoj se tė gjithė ato qė e admirojnė Faikun nė tė tėrė botėn, kanė tė drejtė tė shikojnė vendin ku ka lindur.

Nėse kjo kėrkesė do tė pranohet, ēfarė mendoni se do t’i shtoni shtėpisė pėrveē godinės?

Do tė bėj njė kėrkesė pėr tė shkuar nė Amerikė dhe pėr tė marrė gjėrat personale qė ka lėnė ai, tė cilat janė nė Boston. Bėhet fjalė pėr disa gjėra personale, si veshje dhe pipat qė pėrdorte pėr tė pirė duhan. Mė kanė treguar se ndodhet njė baule, tė cilėn ai e pėrdorte dhe nė tė janė sende personale tė tij. Kėtė e kam marrė vesh nga shoqata “Vatra” nė vitin 1995, ku u sollėn eshtrat e Faikut nė Shqipėri. Mė pas do tė rregulloj shumė foto pėr t’i vendosur nė shtėpi, kur tė kthehet nė muze.

Krijimtaria artistike

“Doktor Gjilpėra zbulon rrėnjėt e dramės sė Mamurrasit”
”Katėr pėrralla nga Zullulandi”
“Shqipėria si m’u duk…”
“Shqipėria - kopshti shkėmbor i Evropės Juglindore”
“Kandili i kuq”
“Nėn hijen e hurmave”
“Jeta dhe librat”
“Urika”
“Nė dritė tė hėnės”
“Ai qė ishte gati tė vdesė pėr Shqipėrinė”
“E bija e mbretit dhe trėndafilat”
“I urti i malit”
“Gjuha jonė”
“Flamuri”
“Kushtrimi ose Marsejeza e shqiptarėve”
“Anadollaku”
“Helena e Trojės”
“Njė liqen”
“Anės liqenit”
“Bora”
“Malli i mėmėdheut”

Biografia e Faik Konicės

Emri: Faik
Mbiemri: Konica
Vendlindja: Konicė (fshat shqiptar nė Greqi)
Data e lindjes: 15 mars 1875
Arsimimi: Mėsimet e para i mori nė vendlindje, nė gjuhėn turke, arabe dhe greke. Mė vonė hyri nė liceun perandorak francez tė Stambollit pėr tė kryer pastaj shkollėn e mesme nė Francė. Ndoqi studimet pėr Filozofi nė Dizhon dhe Paris. Fitoi disa konkurse, duke u nderuar me ēmime pėr aftėsitė e tij intelektuale jo tė zakonta. Diplomohet pėr Letėrsi nė Universitetin e Harvardit tė SHBA-sė nė vitin 1912

Veprimtaria: Nė vitin 1895 vendoset nė Bruksel ku nxjerr revistėn “Albania”
Nė vitin 1909 zhvendoset nė Amerikė

Me themelimin e shoqatės “Vatra”, nė vitin 1912 emėrohet sekretar i pėrgjithshėm i saj

Mė 1923-shin zgjidhet kryetar nė Kongresin e Triestes, ku do tė flitej pėr copėtimin e kufijve shqiptarė

Nė vitin 1920 emėrohet nga mbreti Zog ministėr fuqiplotė i Shqipėrisė nė SHBA

Nė 1921 u kthye nė SHBA, ku u zgjodh kryetar i shoqatės “Vatra”

Vdiq nė Uashington, mė 14 dhjetor 1942
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 12:52 pm

Me rastin e 131-vjetorit tė lindjes


KONICA: Pėrfaqėsues i shquar i lėvizjes politike dhe kulturore


Faik Konica, nė 131-vjetorin e lindjes sė tij (15 Mars 1875) pėrkujtohet si njė nga pėrfaqėsuesit mė tė shquar tė lėvizjes politike dhe kulturore shqiptare. Publicist, kritik letrar dhe veprimtar politik, ai gjatė tė gjithė veprimtarisė sė tij, la gjurmė tė gjithanshme e tė thella nė lėvizjen kombėtare, politike, ideore dhe kulturore shqiptare.

Sipas As.Prof. Fatmira Rama, njohja e veprės shumėplaneshe tė Konicės, i ngjan njė ajsbergu, tė cilit mund t'i shohim vetem majėn, pa ditur se ēfarė fshihet nėn ujė. Gjatė viteve 1925-1939 Konica shpalosi njė publicistikė pjellore dhe ekspresive, duke iu kushtuar kryesisht kritikės politike dhe shoqėrore. Me veprimtarinė e tij, Ai iu pėrkushtua sa lėvizjes kombėtare po aq dhe i lėvizjes demokratike pėr njė qytetėrim perėndimor tė Shqipėrisė. Si i tillė Konica mund tė kuptohej dhe interpretohej drejt vetėm nė klimėn e njė shoqėrie pluraliste. Eshtė edhe kjo njė nga arsyet e interesimit tė thellė qė ka ngjallur vepra e Konicės nė ditėt e sotme.

Pas dėshtimit tė Revolucionit tė Qershorit tė vitit 1924, ku Faik Konica dha kontributin e tij ai do tė paraqiste njė alternativė tė caktuar tė zhvillimeve tė ardhshme demokratike nė vend. Kėshtu, Konica rrugėn e zhvillimit demokratik e pa nė alternativėn e shndėrrimeve, tė reformave tė njėpasnjėshme, nė kuadrin e rritjes sė pjekurisė politike tė popullit shqiptar dhe tė klasės drejtuese tė tij. Ai ishte i bindur se reformat duhej tė ishin nė kufirin e liberalizmės, se i vetmi shpėtim i kombit tonė ishte zhvillimi i tij "pėr mė tepėr kuptim politik, mė tepėr dashuri pėr punė e rregull, mė tepėr butėsi e bashkim".

Duke shpalosur domosdoshmėrinė e shkėmbimeve tė mendimeve midis palėve kundėrshtare, Konica lėshoi thirrjen: "Janė ca raste historike kur zėri i partive dhe i kundėrshtimeve duhet tė pushojė pėrpara njė interesi mė tė lartė". Konica si ministėr i shtetit shqiptar nė SHBA ruajti autoritetin e kėtij shteti, por asnjėherė nuk hoqi dorė nga shikimi kritik i realitetit tė vendit tė viteve 1925-1939. Ai goditi metodat pėr vendosjen e kontrollit tė regjimit zogist nė vend, burokracinė aq tė dukshme, spekullimet e nėpunėsve, gazetarėt dhe redaktorėt qė i shėrbenin parasė dhe jo idealeve demokratikeNjė kritikė e tillė gjen vend nė shkrimin "Shqipėria si m'u duk" botuar tek "Dielli" 1929.

Roli i Konicės duhet parė edhe si pasurues i kulturės kombėtare, si pubicist, si gjuhėtar e letrar, si historian, etnograf etj. Si historian ai do tė sillte ndihmesa tė reja nė pasurimin e tezave tė autoktonisė sė shqiptarėve, tė trashėgimisė ilire tė popullit tonė, tė traditės sė tij shtetformuese, tė rolit tė epopesė skėnderbejane etj. Si "princi i gjuhės shqipe", ai do jepte ndihmesė tė madhe edhe nė formimin e gjuhės letrare shqipe. Por ėshtė pikėrisht problemi kombėtar qė ndikoi nė parashtrimin prej tij tė alternativave tė veēanta pėr ecurinė dhe rrugėt e zhvillimeve demokratike nė Shqipėri nė kėto vite. Duke qenė shtet i gjymtuar pėrsa i pėrket tėrėsisė territoriale, Konica besonte se shqiptarėt nuk e kishin atė liri qė tė provonin, qė tė bėnin ndryshime pėr shkak tė rrezikut tė madh tė jashtėm.

Nė vitet 1925-1939 ai do i kushtonte pėrsėri vėmėndje ēėshtjes sė feve dhe klerit nė Shqipėri, raporteve tė tyre me shtetin dhe rolin e tyre si fe dhe jo si"axhensi politike. "Me vlerė tė posaēme ėshtė vlerėsimi qė i bėn ai rolit tė shqiptarėve katolikė nė lėvizjen kombėtare shqiptare. Bashkėkohėsit e Konicės, miq dhe kundėrshtare, do ta vlerėsonin lart personalitetin pėr potencialin dhe rrezatimin e tij nė kulturėn shqiptare.

Nė lėmin e krijmtarisė sė mirėfilltė letrare penės sė Faik Konicės i pėrkasin disa proza poetike, tė cilat karakterizohen nga kulti i formės sė kulluar artistike. Por vepra letrare artistike mė e rėndėsishme ėshtė novela "Doktor Gjelpėra qė zbulon rrėnjet e dramės sė Mamurrasit" botuar si nėnflete nė gazetėn "Dielli". Nė tė kritikoi prapambetjen e jetės shoqėrore dhe shpirtėrore tė vendit. Faik Konica ishte gjithashtu njė nga nismėtarėt e kritikės letrare. Ai vuri nė dukje pėrparimin e poezisė shqiptare nė veprėn e Naimit dhe tė De Radės, ēmoi Asdrenin, Ēajupin etj. Faik Konica la edhe pėrkthime mes tė cilave disa pėrralla nga "Njėmijė e njė netė" qė u botuan nė librin "Nėn hijen e hurmave".
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 12:53 pm

Nė 130 vjetorin e lindjes sė F. Konicės (1876-2006)

Dimensioni oksidental i Faik Konicės



Prof. Nasho Jorgaqi

-1-
Nė 130 vjetorin e lindjes sė Faik Konicės, ne shqiptarėt nuk kemi se si tė mos kthejmė sytė me nderim e mirėnjohje tė thellė nga figura e tij, e shndėrruar tanimė nė njė nga monumentet e historisė sonė kombėtare. Dhe kur kujtojmė Konicėn, kemi parasysh jo vetėm shkrimtarin dhe publicistin, kritikun letrar dhe eseistin, pėrkthyesin dhe enciklopedistin, mjeshtrin e madh tė gjuhės shqipe, por dhe njė nga etrit e artit e kulturės sonė moderne, intelektualin dhe krijuesin e parė shqiptar tė afiniteteve dhe dimensioneve evropiane. Ėshtė fakt se megjithė kundėrthėniet dhe zikzaket e jetės sė tij politike, emancipimi ynė kombėtar do t’i detyrohet nė njė shkallė tė ndjeshme rolit dhe veprės sė tij. Ky emancipim, do tė ketė tė bėjė nė rradhė tė parė me letėrsinė, me frymėmarrjen e fjalės shqipe, po vėshtruar mė gjerė me mendimin shqiptar, me nordin evropian tė shoqėrisė sonė, me ato ura komunkimi qė ai hodhi mes Shqipėrisė dhe botės sė pėrparuar. Konica synoi dhe punoi tėrė jetėn, qė atdheu i tij, duke qenė gjeografikisht pjesė e pandarė e Evropės, tė ndjehej si ajo, tė mendonte e tė punonte nė shembullin e saj, sadoqė realiteti i kohės nuk i jepte shkas pėr optimizėm. Kjo shpjegon pakėnaqėsinė e tij tė vazhdueshme, zemėrimin e hidhur qė i zgjonin dukuritė negative nė jetėn shoqėrore e shpirtrore tė bashkatdhetarėve; kjo pėrligj nė tė shumtėn e rasteve edhe satirėn dhe sarkazmėn e tij tė pamėshirshme, qė ua kundėrvė mendimeve, mendėsive dhe praktikave tė mbrapshta, anakronike dhe primitive qė pengonin e ngadalsonin progresin dhe emancipimin e kombit. Nė kėtė kuptim Konica do tė dallonte nga rilindėsit e tjerė, tė cilėt duke pohuar dhe lartėsuar vlerat e shqiptarėve, do tė bėheshin edukatorė dhe mėsues tė tyre. Ndryshe nga ata, ai mori pėrsipėr njė mision mė tė rėndė, atė tė kritikut dhe tė oponentit, qė duke mos harruar vlerat, tė evidentonte dhe stigmatizonte tė metat dhe cenet e tyre, tė mohonte e tė tallte ēdo gjė tė keqe individuale, krahinore e kombėtare tė bashkatdhetarėve, nė emėr tė njė ideali emancipues e human qė i kalonte kufijt’ e kohės dhe tė vendit tė tij. Lartėsia nga e cila vėshtronte dhe aspironte Konica ishte e njė kuote evropiane. Sigurisht kjo pozitė e veēantė, si dhe natyra e tij e vėshtirė, temperamenti egocentrik, sado ndėrlikime qė i sollėn personalitetit tė tij nuk e errėsuan kurrėsesi kėtė figurė emblematike, qė e begatoi, larmoi dhe lartėsoi universin tonė kombėtar.

-2-
Faik Konica, la pas njė trashigimi tė pasur dhe tė gjithanshme, por tė shpėrndarė nė kohė e vende tė ndryshme, pėr tė cilėn dhe sot e kėsaj dite ėshtė vėshtirė tė bėhet njė bilanc i plotė e i saktė. Ajo i ngjan njė miniere, qė pas ēdo hulumtimi nėpėr arkiva e biblioteka, i vė studiuesit e tij para zbulimesh dhe befasive nga mė tė ēuditshmet e mė fatlume. Dėshmi pėr kėtė janė dhe dy shkrime tė panjohura qė po ia paraqesim publikut me rastin e jubileut tė ditėlindjes sė tij. Ėshtė fjala pėr artikujt “Ēėshtja shqiptare”, zbuluar nė arkivin e Sofjes dhe “Pėr stėrvitjen morale dhe sociale tė popullit”, gjetur nė arkivin e Kishės sė Shėn Gjergjit nė Boston. I pari i takon vitit 1916, ndėrsa i dyti vitit 1921, por sado tė shkruar nė kohė dhe situata tė ndryshme kanė si emėrues tė pėrbashkėt shqetėsimin dhe angazhimin patriotik tė autorit pėr fatin e Shqipėrisė dhe mbarėvajtjen e shoqėrisė shqiptare.
Artikulli “Ēėshtja shqiptare”, shkruar nė njė frėngjishte elegante, nė gjuhėn e diplomacisė sė kohės, ėshtė zėri i guximshėm i Konicės nė kulmin e Luftės sė parė botėrore, kur ekzistenca e Shqipėrisė vihet pėrsėri nė rrezik nga fqinjėt dhe Fuqitė e Mėdha. Ai u bėn apel shqiptarėve, e nė rradhė tė parė klasės sė tyre politike, (por pėr dijeni dhe miqėve e armiqėve tė Shqipėrisė) pėr t’i dalė zot atdheut tė tyre tė rrezikuar seriozisht. Sipas tij, kur eksperienca e shtetit tė parė shqiptar ka dėshtuar dhe tė drejtat e patjetėrsueshme tė shqipatrėve kėrcėnohen nga fuqitė shoviniste e imperialiste dhe Shqipėria ėshtė kthyer nė shesh lufte, detyra imperative e ditės ėshtė qė strategjisė sė armiqėve u duhet pėrgjigjur me njė strategji shqiptare qė tė ruajė pas lufte ekzistencėn e Shqipėrisė dhe tė sigurojė shtetin e saj tė ardhshėm. Duke u ndodhur mes dy kampeve ndėrluftuese, Konica ėshtė rradhitur nė anėn e Austrohungarisė, pėr shkak tė rolit tė saj vendimtar qė luajti nė krijimin e shtetit shqiptar mė 1912 dhe tė bashkėpunimit tė tij tė hershėm me tė. Por nė kushtet e reja tė luftės, ai nuk pajtohet dhe i kundėrvihet politikės djallėzore e fare tė papritur tė Vjenės, sipas sė cilės ajo nuk ka besim tani nė aftėsitė vetqeverisėse tė shqiptarėve. Konica e hedh poshtė pamėdyshje e me kurajo qėndrimin e ri zyrtar tė aleates sė tij tė madhe duke i cilėsuar pohime tė tilla si gėnjeshtra dhe shpifje cinike tė fqinjėve ballkanikė dhe imperialistėve rusė e francezė, pa harruar dhe politikėn aneksioniste tė Italisė, qė pėrbėnte njė kėrcėnim real.
Pėr kėtė situatė, ai bėn fajtor dhe lidershipin shqiptar tė kohės dhe hedh akuza tė rėnda ndaj tyre me stilin e tij tė ashpėr, duke mos kursyer padrejtėsisht dhe figura tė shquara patriotike si I. Qemali. Por nuk ėshtė kjo kryesorja. Mesazhi i Konicės ngrihet mbi luftėn brenda politikės shqiptare, kur kėrkon besim nė forcat e veta kombėtare dhe jo tek tė huajt, qoftė kjo dhe Kurora e Habsburgėve, kur bėn thirrje pėr aksione konkrete tė shqiptarėve, kur lyp qėndrim realist dhe kurajoz. Sado i shqetėsuar dhe i hidhur qė tregohet, lideri ka bindje “nė njė pėrpjekje tė pastėr shqiptare dhe kėrkon ringjalljen e shpirtit kombėtar, ngritjen e moralit tė populit”.
Shkrimi i dytė “Pėr njė stėrvitje morale e sociale tė popullit” ėshtė njė farė pėrkujtese qė Konica i dėrgon “Vatrės” nga Roma nė 10 maj 1921, para mbledhjes sė Kuvendit tė saj. Nė Shqipėri nė kėtė kohė sapo ėshtė mbledhur Parlamenti i parė dhe shteti i ri shqiptar ka nisur tė funksionojė rishtazi. Konica e ndjen pėr detyrė t’u japė bashkatdhetarėve disa mendime dhe kėshilla pėr mbarėvajtjen e shoqėrisė shqiptare. Tani nė plan tė parė kishin dalė problemet sociale e morale, edukimi qytetar i shqiptarėve, tė cilin Konica e konsideronte si hallkėn kryesore tė progresit tė vendit. Shqipėria nuk mund tė dilte nė rrugėn e qytetėrimit nė qoftė se nuk ndiqte dhe zbatonte pėrvojėn e vendeve demokratike tė perėndimit. Pėr Konicėn ky ishte imperativi i ditės, ēėshtja mė jetike e atdheut tė tij. Shoqėria shqiptare duhet tė shkėputej nga e kaluara e saj prapavajtėse, nga mendėsitė dhe praktikat anadollake, nga psikologjia kriminale, nga mentalitetet mercenare, duke iu kthyer ligjit dhe punės, moralit tė shėndoshė dhe qytetarisė. Ajo duhet tė punonte pėrmes veprave dhe shembujve konkretė pėr tė ndryshuar namin e keq qė u kish dalė shqiptarėve si kriminelė, hajdutė, mercenarė. Bashkatdhetarėt e tij duhet ta kapėrcenin hendekun e prapambetjes sė gjithanshme, tė qytetėroheshin mendėrisht, moralisht e fizikisht nė qoftė se donin tė evropianizoheshin. Shembujt qė ai sjell nga prapambetja shqiptare janė tronditės. Kritik e ironik deri nė sarkazėm, Konica tregohet i pamėshirshėm nė stigmatizimin dhe demaskimin e dukurive negative si vrasja, pabesia, shpifja, vjedhja etj., qė ndodhin nė Shqipėri, por qė nuk mungojnė dhe nė mes shqiptarėve tė Amerikės. Ndaj ėshtė njė detyrė e madhe kombėtare, tepėr e vėshtirė dhe afatgjatė puna e gjithanshme qė duhet tė ndėrmarrė shteti, shoqėria, familja pėr tė organizuar stėrvitjen morale dhe sociale tė shpirtit dhe karakterit tė popullit. Nė kėtė rast Konica, sado i hidhur e i rreptė qė tregohet, sadoqė pendėn e ngjyen me gjezap (acid), siē thotė Noli, brenda tij rreh zemra e njė atdhetari, qė vuan dramėn e popullit tė vet, damkosjen e shqiptarėve nga bota, ku kanė gisht armiqt’ e tyre dhe mendon pėr vizione tė reja qė do tė sjellin qytetėrimin e Shqipėrisė. Nė rradhė tė parė, ai u drejtohet vateranėve qė jetojnė e punojnė nė atdheun e qytetėrimit e tė demokracisė, me synimin qė ata tė bėhen frymėzues dhe shėmbėlltyrė pėr shoqėrinė shqiptare.
Pavarėsisht se kėto mendime janė shprehur plot 85 vjet mė parė, ato dhe sot kanė njė tingėllim aktual dhe na bėjnė ta ndjejmė Faik Konicėn si bashkėkohės dhe qytetar tė Evropės.
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 12:54 pm

Ēėshtja shqiptare

Paraqitje e shkurtėr

Serbia prej shumė kohėsh ėshtė dėrrmuar. Mali i Zi i kapitulluar. Anglo-Francezėt tė dėbuar nga Dardanelet, presin goditjen e fundit nė Selanik. Katėrshja Aleate, fitimtare nė tė gjitha fushat e betejės, ėshtė nė pikėn e triumfit pėrfundimtar nė Ballkan. Ushtritė austro-hungareze dhe bullgare tashmė kanė hyrė nė Shqipėri dhe sė shpejti ēėshja shqiptare do tė shtrohet sėrish, por kėtė herė do tė jetė mė e thjeshtė, nga fakti se fitimtarėt e sotėm janė tė bashkuar, kanė tė njėjta interesa dhe tė gjithė dėshirojnė njė zgjidhje tė natyrshme, qė do t’iu ofrojė garancitė e stabilitetit dhe tė kohėzgjatjes.
Ėshtė e vėrtetė, se opinioni i Katėr Fuqive fitimtare, mbi tė ardhmen e Shqipėrisė pėr ne ėshtė i panjohur, por ne hamendėsojmė se nė princip ato janė tė favorshme pėr ēėshtjen e pavarėsisė sonė. Nėse Gjermania herė, herė dukej indiferente ose armiqėsore;nėse vetė Austria, e cila megjithėse pak kohė mė parė pranoi tė bėj gjthė ato sakrifica qe tė triumfonte programi i njė Shqipėrie tė lirė, tani duket sikur po heziton dhe ka ndėrruar mendim: qėndrimi i saj nuk inspiron motive egoiste, por mė shumė mendimin qė populli shqiptar ka provuar paaftėsinė pėr tė qeverisur vetėm. Mirėpo sipas nesh, ky mendim nuk ėshtė aspak i hedhur mbi baza tė thella dhe solide:
1.Serbėt, grekėt, malazezėt, dhe vetė francezėt e rusėt, nuk e kanė fshehur kurrė, madje nė raste tė veēanta e kanė pohuar me cinizėm pikėsynimin e tyre, pėr tė ndėrhyrė,pėr tė dėshtuar ngritjen e njė qeverie shqiptare. Ata kanė bėrė gjithēka pėr t’ia arritur qėllimit tė tyre.Mirėpo,krimi, agjentėt provokatorė, krijuan qe nė fillim ērregullim nė vend. Italia, qė u rendit gjithashtu sė fundėmi nė krah tė armiqėve tanė, e thelloi anarkinė materiale dhe morale tė Shqipėrisė. Njė vend i qytetėruar, i pasur dhe i organizuar, do tė kish mundur tė triumfonte nga ky sulm kobzi dhe intrigant sistematik. A do tė ishte e drejtė tė pėrpiqeshim tė pritnim virtytin qytetar nga ana e popullit tė varfėr dhe primitiv shqiptar?- Miqtė, tė cilėt kishin mbrojtur ekzistencėn e saj,a e kishin marrė seriozisht rrezikun qė ta pėrkrahnin dhe ta udhėhiqnin nė hapat e saj tė parė nė rrugėn e pavarėsisė?
2.Shqipėria ra qė nė fillim nė duart e gjashtė burrave, mė tė korruptuarit, mė tė poshtrit dhe mė tė diskretituarit nė vend: Ismail Qemali, Syrja bej Vlora, Myfit bej, Esat Pasha, Bib Doda, Filip Noga. E kaluara e tyre prej tradhėtarėsh dhe zogjsh tregtarė,nuk ėshtė nevoja tė tregohet, sepse ajo ėshtė shumė e njohur, sidomos nė Kostandinopojė. Fuqitė mbrojtėse nuk bėnė asgjė (pėrjashto rastin e parė dhe pėrveē kėsaj mė vonė) pėr tė ēliruar Shqipėrinė nga kjo katastrofė, tė gjithė tė caktuar pėr tė qenė bashkėpunėtorė tė fshehtė tė armiqėve tanė. Ē’farė mund tė them? Larg sė gjeturi opozitė, ata nė mėnyrė naive ishin mbėshtetur, dhe u hodhėn nė krahėt e princit.
3.Princ Vidi, njeriu i botės sė pėrkryer, dukej se ishte zgjedhur dhe pėrgatitur nga Italia pėr shkak tė mungesės sė eksperiencės sė tij dhe qė nuk i pėlqenin punėt e Shtetit. Ai ishte njeriu i gjetur pėr njė vend, ku bėhet fjalė jo pėr tė mbretėruar,por pėr tė qeverisur, pėr tė organizuar dhe pėr ta vėnė nė punė.
Ja disa arsye qė dėshmojnė se pėrvoja e shtetit shqiptar ka dėshtuar, sepse ajo ėshtė bėrė nė kushte jashtėzakonisht tė kėqija e fatale. A do tė donin ata, tė tentonin akoma edhe njė herė ta bėnin nė kushte mė tė favorshme? Shqiptarėt nuk besojnė vetėm nė drejtėsinė e Katėr Fuqive fitimtare tė luftės botėrore, por veēanėrisht nė identitetin e interesave tė Turqisė, tė Bullgarisė dhe tė njė Shqipėrie tė lirė dhe tė fortė.
1.Nga ky komunitet interesash ne na duket se Turqia dhe Bullgaria janė tė prirura tė pengojnė zmadhimin e Greqisė,megalomania e sė cilės do tė jetė gjthnjė njė rrezik pėr paqen.Ajo sheh nė Shqipėri njė terren tė ri,tė rekrutimit pėr ushtritė e saj tė ardhshme.
2.Turqia dhe Bullgaria janė tė interesuara tė pengojnė vendosjen definitive tė Italisė nė Vlorė.Nė rrethet politike tė Romės, kurrė nuk janė fshehur qėllimet ambicioze tė Italisė pėr Ballkanin. Pushtimi pėrmes tokave shqiptare, do tė jetė fillimi i vėnies nė veprim tė kėtij programi imperialist. Italia dėrgon ēdo vit nė Amerikė njė milion emigrantė; njė pjesė e kėtij emigracioni do tė derdhet qė sot e tutje nė Ballkan,nga rruga e Shqipėrisė. (Njė nga shkaqet e prishjes sė Italisė me princ Vidin dhe ky i fundit, i shtyrė nga ana jonė,ėshtė se refuzoi tė shpalli njė ligj qė autorizon shitjen e terrenit pėr t’u vendosur emigrantėt italianė). Asnjeri nuk mund ta konkurojė Italinė me punėtorė tė zellshėm, seriozė dhe ekonomiqarė, tė cilėt kėnaqen me rrogėn qesharake, familjarė me shumė fėmijė, me njė fjalė tė pakrahasueshėm pėr sa i pėrket kolonizimit dhe ndėrhyrjeve paqėsore.Mbas 25-vjetėsh, italianėt do tė bėhen njė kėrcėnim serioz pėr pavarsinė e Ballkanit.
3.-Njė Shqipėri e bashkuar, ku pėrfshihen tė gjithė territoret nga Veriu nė Jug, qė gjuha dhe natyra ia kanė caktuar. Ajo do tė jetė akoma njė Shqipėri modeste nga pėrmasat, por relativisht e fortė, e zonja tė bėhet njė element stabiliteti nė Ballkan dhe tė luajė njė rol tė dobishėm nė sistemin e aleancave, ku Turqia dhe Bullgaria bėjnė gjithashtu pjesė duke lidhur me njė linjė tė pandėrprerė, Bosforin dhe Detin e Zi me Adriatikun.
Nėse pikpamjet qė ne parashtruam janė tė drejta; nėse ashtu siē shpresojnė shqiptarėt, Turqia dhe Bullgaria bashkojnė forcat e tyre me ato tė Gjermanisė dhe tė Austro-Hungarisė, pėr tė fituar nga kongresi i ardhshėm i paqes njohjen e njė shteti shqiptar, ne e besojmė se edhe vetė Shqipėria, tani do tė fillojė njė punė pėrgatitore. Bėhet fjalė pėr atė, qė jeta e kombit duhet tė fillojė tė lėviz. Ndryshe do tė jetė, nėse aksioni ēlirimtar i Katėr Fuqive do tė restaurohet nė Shqipėri, liria e arritur do tė rrezikojė tė jetė para saj veē fantazmė e njė populli. Shumė pushtime nė pak se tre muaj, masakrat, shkatėrrimet, zia e bukės, epidemitė, kanė akumulur dėme materiale dhe morale nė vend. Tė gjitha gjurmėt e administratės janė zhdukur. Intelektualėt, qoftė si numėr i kufizuar , janė shpėrndarė nga pak kudo, nė tė katėr anėt e botės, veēse jo nė Shqipėri.Ėshtė e nevojshme tė bashkohen kėto forca tė shpėrndara, tė grupohen dhe tė bėhen tė dobishme. Vetėm atėherė mund tė thirret njė asamble, ku do tė lindė njė qeveri provizore qė duke pritur njė administratė definitive, do tė kultivojė nė popull ndjenjėn e rregullit, tė autoritetit dhe tė Shtetit. Njė organ shtypi do tė mbajė miqtė e Shqipėrisė dhe vetė vendin nė korent tė kėtyre pėrpjekjeve pėr kryengritje .
Por ėshtė e qartė qė kjo punė pėrgatitore dhe komplekse, megjithėse nė dukje e thjeshtė, nuk mund tė organizohet dhe ēohet deri nė fund veēse nga njė mbėshtetje serioze nga jashtė. Kush do fundin, duhet tė vlerėsojė mjetet. Ndryshe edhe nė rastin kur ushtritė austro-hungareze edhe bullgare, do tė dėrgohen pėr tė pushtuar gjithė Shqipėrinė dhe kur ēėshtja e administratės tė jetė realizuar, atėherė gjithēka do tė thjeshtohet. Ne besojmė se ėshtė e nevojshme njė pėrpjekje e pastėr pėr tė rigjallėruar shpirtin kombėtar dhe pėr tė ngritur moralin e popullit. Kėshtu me kėtė pėrpjekje, do tė bėhet e mundur tė fitohet njė titull nderi, qė nuk do tė humbas falė mirėnjohjes sonė.
Sofie, 2/15 janar 1916
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 12:55 pm

Njė shoqėri kriminale

Pėr stėrvitjen morale dhe sociale tė popullit



Po tė mė pyeste njeri ē’ndryshim ka nė mes tė popujve tė egėr dhe popujve tė qytetėruar, edhe po tė mė lutej tė pėrgjigjesha mirė me katėr a pesė fjalė me kuptim tė plotė, do t’i thosha: Popuj tė qytetėruar janė ata qė kanė pėr themel “Dekalogun” ose ndonjė kanun qė zė vendin e Dekalogut.
Popuj tė egėr janė ata qė nuk njohin asnjė rregull tė kėtillė.
I pesti urdhėr i Dekalogut thotė: MOS VRIT!
Pėr tė vėnė kėtė urdhėr nė veprim janė bėrė kanunet, gjyqet, xhandarėt, burgjet. Katėr vegla, tė cilat kurrė nuk mbeten tė ndryshkura, por punojnė si duhet, janė shenjat e para tė njė populli tė qytetėruar.
Do tė mė presė njeri fjalėn a do tė mė thotė: Pse nė Francė, nė Angli, nė Amerikė etj., qė janė pa dyshim vende tė qytetėruara, nuk ka pėrditė vrasje, vjedhje dhe njėqind tė liga tė tjera?
Pėgjigjem: Pa dyshim ka dhe do tė ketė kurdoherė. Kėtė nuk e mohon njeri.Po vini re njė ndryshim me rėndėsi shumė tė madhe: nė vende tė qytetėruara, krimineli shikohet me sy tė keq, si njė gjė e fėlliqur dhe e poshtėr; sicilido qe i ndih policisė qė ta zėrė. Edhe nėqoftėse keqėbėrėsi shpėton nga tė mos paturit mjaft prova, dyshimi qė e rrethon arrin pėr tė ftohur e pėr tė larguar botėn.
Po ėshtė njė vend nė faqe tė dheut ku katilin e kanė pėr njeri tė nderuar, hapen qė t’i bėjnė udhė kur ikėn, e fshehin nga i vetethėni gjyq, nė i’u tektė sė vetėthėnės policė tė bėjė sikur e kėrkon, edhe nė daltė ndonjė i ēmendur pėr tė marrė anėn e kanunit, e shajnė dhe e fėlliqin me njė zell tė ēuditshėm.Prandaj ai vend ka fituar njė famė shumė tė shėmtuar nė botė. Kur i dėgjohet emri nė njė sallon a nė rrugė, njerėzve u ngjethet mishi e u vjen ndot. Nė qendra diturie, e shikojnė si njė shpellė kafshėsh tė egėra ku nuk ėshtė dukur kurrė ndonjė shenjė njerėzie.Nė qarqet politike e diplomatike thonė se ėshtė pėr tė qeshur tė lihet i lirė njė popull, i cili s’ka ditur gjė tjetėr nė mė tepėr se dymijė vjet, veēse tė derdhė gjak dhe s’njeh tjetėr zanat veē vrasjes.Tė tilla fjalė janė thėnė mijėra herė me gojė dhe me penė.
Pėr cilin vend, pėr cilin popull flas, do ta kuptoni menjėherė kur t’iu them qė nuk ndodhet nė mes tė Afrikės, por nė Evropė.
* * *
Kur nisa luftėn time pėr ēlirimin e Shqipėrisė, njėzet e pesė vjet mė parė, kujtoja, si shumė i ri qė isha , se problemi ish vetėm njė problem kombėsie. Besoja se pa tė arrinte tė zgjohej plotėsisht ndjenja e kombėsisė nė zemėr tė shqiptarėve, themelimi i Shqipėrisė sė lirė ish njė punė e mbaruar, porsa tė vinte rasti dhe pa dyshim rasti do tė vinte njė ditė.Kur m’u poq mendia, qė pesėmbėdhjetė vjet e tėhu, kuptova se problemi i Shqipėrisė mė tepėr se kombėtar, ish njė problem moral. Me tė tjera fjalė, kuptova se ky popull qė tė shpėtojė, ka nevojė mė parė se ēdo gjė tjetėr qė t’i stėrvitet e lartėsohet karakteri, t’i zbutet e t’i pastrohet zemra. Dėshmimi i gėnjeshtėrt, shpifja dhe vjedhja kanė qėnė kurdoherė buka e pėrditshme e ēdo shqiptari “tė ndershėm”, por mė tepėr se tė gjitha kanė qėnė pusia dhe vrasja.
Shikoni pak njė fakt karakteristik dhe tė tmerruar: Mblidhet nė Lushnje njė i vetėthėnė “Kongres” pėr tė zgjedhur njė “Qeveri Kombėtare”, edhe s’gjen mė tė mirė se kryeministri Sulejman Delvina, njė njeri i cili ėshtė anėtar i dorės sė zezė xhon-turke dhe ka marrė njė pjesė tė njohur nė vrasjen e pėrgjithshme tė armenėve tė mjerė nė 1915-16.Sipas mendjes sė kėtyre patriotėve tė “ndershėm”, tė vetmit njerėz qė mund t’a pėrfaqėsojnė me vėrtetėsi Shqipėrinė janė ata qė i kanė duart tė fėlliqura me gjak gjerė nė sqetulla. Dhe ato gojė qė qahen nga masakrat e Kosovės, gjithė ato gojė ftojnė njė masakronjės tė marrė kryesinė e qeverisė.
* * *
Unė mundohem qė prej pesėmbedhjetė vjetėsh t’i japė tė kuptojė popullit se sa e shenjtėruar ėshtė jeta nga njėra anė dhe nga ana tjetėr sa dėm i ka sjellė dhe do t’i sjellė Shqipėrisė, emrin e saj si njė fole katilėsh.
Besoj se shumė shqiptarė nė Amerikė mbajnė mend protestimet e mia tė nxehta, tė ashpra dhe shumė herė tė pėrsėritura kur u vra despoti i Korēės (besoj 1906) dhe mė 1912 kur u vra nė Vlorė oficeri xhon-turk Niaziu. Nuk mė hante malli mua pėr Fotin a pėr Niazinė, por urreja principin e vrasjes, edhe desha me atė rast t’i japė tė kuptojė popullit tonė poshtėrsinė dhe kafshėrinė afrikane tė pusisė.
Kur vajta nė Amerikė mė 1909, u nisa me mendimin tė krijoj atje njė qendėr pėr stėrvitjen morale dhe sociale tė popullit tonė, qė kur t’i jepej rasti i ēlirimit, tė ish gati pėr tė kuptuar themelet dhe detyrat e njė Shteti.Po tė kėndoni me kujdes kanunoren e vjetėr tė “Vatrės”, tė shkruar qė nga radha e parė e gjer tek e fundmja nga dora ime, do tė shihni se s’ėshtė tjetėr gjė veēse njė plan pėr tė stėrvitur shpirtin dhe karakterin e popullit.
Nė kėtė pikė tė artikullit, ēdo kėndonjės e ndjen qė arritėm nė kufij tė fakteve edhe qė duhet fjalėve t’u lėmė ”me shėndet”.Ja pra njė fakt lakuriq megjithė shėmtimin e tij.
Kur u kthye nga Amerika, dy vjet mė parė, Kol Tromora qėndrojė nė Romė qė tė piqet me mua. Si zbrazi mirė e mirė thesarin e mendjes sė tij dhe mė nginji me kėshilla, iu tek njė ditė kur ishim nė odėn time tė mė japė njė raport me gojė tė punimeve qė mbaroi Federata jonė nė vjetėt e fundit. Bashkė me tė tjerat mė mėsoi edhe njė vrasje sensacionale qė qenka bėrė nė Amerikė me urdhėr dhe me pagesė tė “Vatrės”!
Mė thotė kapedan Kola se rronte nė Worcester njė Morait me tė shoqen korēare, me tė vjehrrėn dhe me njė vajzė tė vogėl qė kishin marrė nga njė fshat tė Korēės dhe nga muhamedane e kishin bėrė tė krishterė.”Vatra”, qė tė fitonte influencė ndėr muhamedanėt, dėshironte ta hiqte vajzėn nga dora e Grekut dhe t’ua kthente njerėzve tė saj. Po “Vatra” s’mejtojė as tė zėrė njė avokat qė t’a marrė vajzėn me gjyq, as tė pėrdorė shtypin amerikan pėr shpėtimin e saj.Ja “Vatra” zuri tė vetmen udhė qė dinė barbarėt, vuri dhe e vranė Grekun.
Kol Tromara m’i rrėfente kėto me njė erė trimėrie edhe priste pa dyshim tė ngrihesha dhe t’i shtrėngoja dorėn me entuziasėm dhe ta uroj pėr punėn e bukur qė bėri. Po s’u tunda nga vendi, s’mė lėvisnė buzėt, mbeta i dalldisur nė mejtime. Ca minuta pastaj pyeta:” Atė vajzėn e mundonte Greku?” “Pėr kundėr – tha Kol Tromara,- e ushqente mirė, e vishte bukur, e rriste me kujdes”.
Gjeta njė shkak qė tė ndahem nga brigandi, edhe si mbeta vetėm rashė nė shtrat me ethet e dėshpėrimit. Mejtohesha:”Themelohet njė shoqėri pėr tė stėrvitur e pėr tė qytetėruar popullin dhe mėsimi qė i jep popullit ėshtė tė shkelė kanunet e popullit dhe tė njerėzisė, tė zėrė pusi dhe tė derdhė gjak. O fat tragjik qė mė ke bėrė shok me vrasėsit dhe brigandėt, mua qė mjė vjen keq tė shtyp njė mizė kur eci udhės!”
Edhe s’e dija si tė sillem, tė heqė maskat dhe tė bėrtas apo tė hesht nga frika e shkandullit?...
* * *
Eshtė pėr tė besuar qė vrasja e Worcesterit s’ėshtė i vetmi delikt qė ka bėrė “Vatra”, edhe tė tjera vrasje nė Amerikė do t’a kenė burimin nė Tremont Street.Kryetarėt e degėve dhe anėtarėt e Federatės jo vetėm s’kanė gisht nė kėto gjaqe e nė kėto turpe, po jam i sigurt qė edhe i dėnojnė me tėrė forcėn e shpirtit tė tyre. Pa dyshim, nė Kuvend tė afėrm do t’i shfaqin ndjenjat qė kanė duke qėruar me themel jo vetėm hesapet materiale, po ca mė tepėr edhe hesapet morale.Duhet qė faqezinjtė qė shkelnė dhe shkelin kanunet e Amerikės mirėbėrėse, tė marrin njė mėsim tė fort, duhet qė puna e Worcesterit tė dalė nė shesh dhe fajtorėt tė jepen nė duar tė policisė.Duhet qė tė gjithė ata qė dinin edhe mbyllnė sytė, tė zbohen njė herė e mirė me ēnderim nga Federata.
Vatra qė tė rrojė e t’i bėjė shėrbime tė vėrteta Shqipėrisė, duhet tė pastrohet nga ēdo qelbėsirė, edhe nga njė “Black-Hand” (dora e zezė) ose “Gang of hooligans and murderes” (gangu i huliganėve dhe i vrasėsve), qė e kanė bėrė njerėz pa shpirt e pa tru, tė lartėsohet e tė bėhet njė “League for the social and moral education of the people” (lidhje pėr edukimin moral dhe social tė popullit)
Jam i bindur qė Kuvendi i afėrm do tė ketė kurajon e lartė dhe patriotizmin e thellė t’a reformojė Vatrėn qė nga rrėnja, duke marrė masat e nevojshme pėr tė bashkuar tė gjithė shqiptarėt e Amerikės pėr nderin dhe pėrparimin e vendit.

Romė 10 Maj 1921
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 1:00 pm

Pasurinė nuk e bėn karta: e bėn puna


Faik Konica

Nė kėtė punė tė “lekave” ka disa gjėra qė s’jam i zoti t’i marr vesh as pakė. Fjala vjen, na thonė se, me tė shtypur tė “lekave”, Shteti do t’i afirmojė sovranitetin e tij faqe botės. Nga kjo kuptohet qė, nė mendje tė Shqipėtarėve ēdo Shtet duhet tė ketė kart-monedhė, dhe qė kėtė privilegj tė bukur (ah sa tė bukur) e kanė vetėm Shtetet indipendente. Po ky mendim ėshtė plotėsisht i lajthitur. Ka Shtete tė lira, si Republika e Panamasė, qė s’kanė asnjė biletė banke; nga tjatra anė, ka koloni britanike dhe frėnge qė pėrdorin monedhė fiduciare tė veēantė. Nuk ėshtė njė nder pėr njė Shtet, tė ri a tė vjetėr, tė shtypė kart-monedhė: po nesėr do tė jetė njė ēnderim, kur njė Shtet, pa borxhe dhe me pasuri latente qė pret tė nxirret, tė ketė bileta banke pa nonjė fuqi blerėse fare. Nė dėshėron me tė vėrtet’ Shqipėria tė ketė monedhėn e saj si njė akt sovraniteti, od tė kish bėrė shumė mirė ato dollarė qė mori nga Amerika t’i kish dėrguar nė Paris a nė London ku, me njė komision tė vogėl, mund tė ktheheshin nė “napolone” ari me fytyrėn dhe emėrin e Shqipėrisė: dhe ashtu do tė ndodheshin sot nė pjacė para Shqipėrie.
Njė tjatėr gjė qė s’mė hyn dot nė kokė, ėshtė kjo: Guverna, faqe “lekave” prej karte, do tė lėrė nė banka tė huaja 3.000.000 franga ar, tė cilat do t’a mbulojnė “100 pėr 100” monedhėn fiduciare t’onėn. Po kėtu na del pėrpara njė dilemė: ose Guverna s’do tė lėrė nė bankat e huaja aqė ar sa ka pėr tė shtypur kartė, dhe ahere gėnjen popullin; ose do t’bankojė me tė vėrtet’ 100 pėr 100 flori, dhe ahere bėn njė marrėzi, se nė vėnt qė t’u japė tė huajve arin e saj t’a punojnė me 3 a 4 pėr qint, pse tė mos e mbajė nė vėnt dhe tė bėjė ndonjė punė publike tė dobishme dhe pjellėse, e cila tė japė ndofta 15 pėr qint fitim?
T’i lėmė fjalėt. E vėrteta e xhveshur ėshtė qė Guverna ka nevojė pėr para; dhe me qė nuk ėshtė e zonja t’i gjejė duke krrejtur pasurinė latente qė ka vėndi, hidhet nė nji trik myflizesh: shtyp kartė, me shpresėn qė do t’forcojė popullin t’a pranojė kartėn pėr ar, - sa do qė historia ėshtė plot me katastrofet e shkakėtuara nga ky sistem i quajtur cours force ose forced paper currency; po Ekselencat e Tyre vallė a kanė zėnė nonji histori serioze tė popujve me dorė?
I madhi vjershėtor gjerman Goethe e ka pėrqeshur nė njė mėnyrė klasike kartėn-monedhė. Nė pjesė tė dytė tė Faust-it, e shpie heroin e tij bashkė me Mefistofelesin nė hobor t’Imperatorit Gjermanisė: Atje gjejnė mopskėnaqėsinė mė ēdo anė dhe kryengritjen gati tė pėlcasė, se arkat e Shtetit janė tė zbrazura. Mefistofelesi, qė tė tallet, i kėshillon Kryeministrit tė shtypė nė copėra karte ēmime, dhe t’i japė nė vėnt tė parasė sė vėrtetė. kryeministri bindet, - dhe shikoni ēudinė: tė gjithė gėzohen, dhe nisin valet dhe kėngėt, gjer sa tingėllon dita e fatit, kur kėto levere s’i pranon mė njeri, dhe karta bėhet kartė.
Po s’duhet tė dėshpėrohemi; se nė Shqipėri, nė ka shumė analfabetė, ka dhe shumė njerės tė kuptuar prej natyre. Munt qė t’a shohin lajthimin e tyre dhe tė qėndrojnė me kohė nė buzė tė greminės. Shqipėria ka mjaft reziqe dhe mundime, dhe s’ėshtė nevojė t’i shtohet dhe njė tjatėr: monedha fiduciare. Kriza ekonomike qė mbretėron sot nė Shqipėri, varfėria qė e ka mbuluar vėndin, kanė shkake mė tė thella se mungesa e kartės-monedhė: e kanė burimin e tyre te fakti qė populli harxhon, po s’fiton gjėsendi. Zgjidhja ėshtė pr ate PUNA. Kur tė lulėzojnė punėt, do tė nisė tė dalė nė shesh edhe ari. Bujqėsia, rritja e kafshėve, industritė nacionale, tė lehta pėr tė krijuar nė njė vėnt aqė tė pasur me “qymyr tė bardhė”, - kėto dhe jo “lekat” janė bari i shėrimit.
Po qė tė happen punėt, duhet Guverna tė ketė njė ekspert tė mbaruar pėr financat dhe ēėshtjet ekonomike, dhe atij eksperti t’i vėnė nėnė urdhėr nj’a dhjetė milionė dollarė. Kyēi i shpėtimit ėshtė pra, nė njė hua. Po hua nuk i jep njeri njė Shteti qė s’ka stabilitet. Sa kohė Parlamenti pėrbėhet nga njerės pa patriotismė dhe pa ndėrgjegjje, tė cilėt s’kuptojnė rėndėsin’ e stabilitetit tė Guvernės; sa kohė vendi duron dhe pėrkrah elemente tė turbullta, gati tė pėrmbysin kabinetin pėr njė ambicje personale ose pėr njė kockė qė u-hedhin armiqtė, - jo 10.000.000 dollarė, po njė kacidhe hua nuk i japin Shqipėrisė. Nė njė fjalim qė Peshkop Noli, ahere ministr’ i punėve tė jashtme, pati me korrespondentin e Chicago Daily Neės-it, Zotin Moėrer, deputeti ynė i tha Amerikanit se Shqipėria ėshtė gati tė japė gjithė koncesjet e munudra, tė vėrė peng gjithė pyjtė dhe metalet e saj, pot ė gjejė njė hua tė madhe. Mirė po pjacat e Neė York-ut dhe tė London-it, tė vetėmat ku munt tė hapet sot njė hua, duan pėrveē koncesjeve edhe njė gjė tjatėr: duan stabilitetin, i cili pėr ta ėshtė kryegarantia dhe tė cilin mjerisht Shqipėria s’duket e zonja t’ua japė.

ABC nr.27-Faik Konica,
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 1:00 pm

Faik Konica nė kujtesėn e Evropės

Luan RAMA

Njė vit mė parė njė miku im kineast erdhi nė Francė tė fiksonte gjurmė e rinisė sė Faik Konicės, vendet ku kishte jetuar ai. Njė shekull kishte kaluar dhe shumė pak gjėra njiheshin rreth rinisė sė tij. Brenda njė kohe tė shkurtėr ai xhiroi veēse disa pamje tė "Collčge de France", qytezėn e vjetėr tė Carcassone-s, rrugė e kafene tė Parisit, pa mundur padyshim tė fiksonte dimensionin e vėrtetė tė figurės sė tij, vetė atė shpirt qė ishte mbrujtur me njė kulturė tė jashtėzakonshme dhe qė shfaqej tashmė nė Paris si njė intelektual i kalibrit evropian. Edhe pse i ardhur nga njė cep i humbur i Ballkanit, ky njeri, do tė bėhej referencė e debatit intelektual nė qendėr tė Evropės. Kjo referencė spikati jo vetėm nė studimet e tij mbi gjuhėsinė, por nė veēanti me miqėsinė dhe bashkėpunimin e ngushtė qė ai pati me njė nga figurat mė nė zė tė simbolizmit francez, poetin e madh Apoliner, (Guillaume Apollinaire), i cili nuk mungoi tė bėhej bashkėpunėtor i tij dhe tė angazhohej pėr ēėshtjen shqiptare.
Vitet nė Francė mė kanė dhėnė mundėsinė tė ndjek itinerarin francez tė jetės sė kėtij njeriu, qė ka lėnė aq gjurmė nė jetėn e shqiptarėve. Nė fillim nė qytetin mesjetar tė Lissieux qė shquhet pėr katedralen e ngritur nė kujtim tė Saint Thčrese. Pikėrisht atje, jo larg bregut tė mjegullt normand, ai kishte kaluar vitin e parė tė largimit tė tij nga Shqipėria. Mė 2 tetor 1892, ai ishte regjistruar nė "Lycée de Lisieux", kur pėr herė tė parė do tė bėnte njė jetė tė vetmuar mes francezėve nė klasė "cinqučme", nėn emrin Schischo'Go Faļk, i lindur nė Konitza mė 1875 (Konicė). Ende sot, nė arkivat e shkollės ruhet emri i nxėnėsit shqiptar qė vinte nga njė vend ende i panjohur: Shqipėria. Por klima e lagėsht e Normandisė nuk i priu pinjollit shqiptar, kėshtu familja vendosi ta ēonte drejt jugut, me njė klimė mesdhetare. Njė vit mė vonė rruga do ta ēonte drejt atij vendi tė ngrohtė, njė qytet i hershėm mesjetar me njė kėshtjellė magjepse e me plot histori tė ēuditshme e barbare. I rrethuar nga historitė e "katarėve", ai kishte vazhduar aty studimet e mėpasme, ku gjithnjė do tė dallohet si njė nxėnės shembullor, ku vlerėsohet nė fund tė vitit me njė ēmim-nderi "prix d'honneur", nė "retorikė". Pasi vizitova Carcassonne-n, qytet qė mahnit ēdo vizitor, njė ditė zbrita nė Dijon, qytet hijerėndė edhe ky, e mė pas nė Montpellier, tė njohur pėr qytezėn e universitarėve. Mė pas, kur arkeologu Muzafer Korkuti do tė vinte nė Paris tė fliste nė "College de France" pėr prehistorinė e Shqipėrisė, kulturėn dhe kohėn antike, sė bashku do tė kujtonim se pikėrisht kėtu, njė shekull mė parė, Konica ndiqte ligjėratat e mjeshtėrve tė mėdhenj tė linguistikės e tė historisė. Kėtu ai ndoqi kurset e gjuhės sankritisht e hindu dhe me mikun e tij, linguistin e njohur Louis Bellow, ai nisi tė mėsonte dhe gjuhėn hebraishte.
Nė Francė Konica njohu Molierin, Volterin, Diderone... Nė shkrimet e tij tė mėvonshme, ai nuk harron tė pėrshkruajė historinė e kėtij vendi, tė shkruajė pėr dyndjet normande tė Robert Guiscard gjer nė brigjet shqiptare, pėr anzhuinet dhe shqiptarėt, e gjer tek verėrat e Burgonjės. Noli thotė se Apolineri e quante atė "enciklopedi lėvizėse". Jules Le Metre fliste me adhurim se "ky i huaj e shkruan kaq mirė gjuhėn tonė"... Nė bibliotekat e Parisit ai rrėmoi vite me radhė duke studiuar historinė e romakėve, galėve, grekėve, shqiptarėve. Njė ditė njė libėr i rrallė i kish rėnė nė duar dhe e kish ēmendur nga gėzimi. Ishte njė libėr i vjetėr i njė murgu gjerman, Brokard, i cili, siē na thotė vetė Konica, mė 1332, i kishte kushtuar njė libėr Filip de Valois, mbretit te Francės: "Sado qė shqiptarėt kanė njė gjuhė krejt tė ndryshme nga latinishtja, - shkruante ai, - prapėseprapė ata kanė nė pėrdorim dhe nė tė gjitha librat e tyre shkronjėn latine". Faiku bėri pyetjen se nė qoftė se mė 1332 ekzistonte njė literaturė nė gjuhėn shqipe, atėherė ėshtė e qartė se shkrimi i gjuhės amtare do tė ketė nisur shumė mė parė. Madje dhe pseudonimin e famshėm tė tij Thrank SpiroBeg, ai e kishte gjetur tek personazhi i njė prej romaneve tė Léon Cahun, zėvendės konservatori i bibliotekės sė madhe "Mazarine", nė romanin "Hassan le janissaire".
Padyshim qė njė nga miqėsitė mė tė bukura tė Faikut, kėtij "princi tė gjuhės shqipe", siē e quante Noli, ishte miqėsia e tij me Gijom Apolinerin. Edhe kur iku nga Franca, Faiku do tė vazhdonte si bashkėpunėtori i revistės sė e Apolinerit "Festin d'Esope" dhe do tė shkruante nė gazetėn intelektuale pariziane "Mercure de France". Apolineri si dhe shumė poetė pararendės tė epokės se tij, i kėndoi shumė dashurisė. Gjatė njė historie tė tillė dashurie poeti francez piketoi publicistin shqiptar Faik Konica, drejtorin e revistės "Albania", mikun shqiptar, pėr tė cilin vite mė radhė ai do tė ushqejė njė respekt e simpati tė veēantė. Konica dhe Apolineri u njohėn nė fillimet e kėtij shekulli. Qė tė dy ishin njerėz me kulturė tė gjerė, poliglotė dhe me njohje tė shumta nė rrethet letrare artistike. Pikėtakimet e para ishin nė vitet 1903 dhe 1904 gjatė udhėtimeve qė Apolineri bėri nė Londėr, i dashuruar pas Annie Playden, kur kishin qenė bashkė nė brigjet e Rinit. U njohėn nė njė kohė kur Konica luftonte me forcė pėr ēėshtjen shqiptare dhe identitetin nacional. Apolineri ende nė atė kohė nuk e kishte shpalosur tėrė personalitetin e vet artistik. Emri i tij i vėrtetė ishte Guillaume Kastrovitzky dhe kishte lindur me 1880. E ėma e tij ishte polake, vajzė e njė emigranti. Apolineri studjoi ne Canes, Nicė, Monaco. Mė 1899 erdhi nė Paris pėr tė punuar pėr bukėn e gojės dhe nė orėt e lira mbyllej nė bibliotekat e kryeqytetit francez.
Konica dhe Apolineri u njohėn nė njė kohė kur nė Francė zhvillohej njė aktivitet i gjerė letrar e artistik, kur mė 1903 vdiq Gogeni dhe Pisaro, kur Romen Rolani pėrfundoi vepren "Jeta e Betovenit" dhe kur Pier e Mari Kyri u nderuan me ēmimin "Nobel". Mė 1904 u shfaq nė Paris opera e Vagnerit "Tristani dhe Isolda". Mistrali gjithashtu u nderua me ēmimin "Nobel", ndėrsa Matisse krijonte tablotė mė tė famėshme tė tij. Qė mė 1902, shkruan historiani i artit Pierre Marcel Adema, studjuesi mė i njohur i krejt veprės sė Apolinerit, - botohej revista e pėrjavėshme "Europiani", ku nė dhjetor 1903, nėn pseudonimin Thrank SpiroBeg ishte botuar shkrimi i Konices " Skicė e njė metode pėr tu duartrokitur borgjezėve"("Esquisse d'une methode pour se faire applaudir des bourgeois"). Bashkėpunimi i Apolinerit me kėtė revistė ishte mė shumė politik se sa letrar. Ai interesohej pėr popujt e shtypur si bullgarėt, maqedonėt, shqiptarėt. Adema boton gjithashtu edhe njė letėr tė Apolinerit ku ai ka shkruar : " Ai banonte nė "Oakley Cressent City Road. Nuk e kisha parė kurrė. Mė ftoi tė rrija disa ditė tek ai dhe do vinte tė mė merrte nė stacion." Duke vijuar nė studimin e tij pėr Apolinerin, Adema shkruan se "Dy tė dashuruarit, Apolinerin dhe Anin, Konica i priti me pėrzėmėrsi. Mė 1904 Apolineri ishte pėrsėri mik tek Konica, kėsaj rradhe nė Chingford, (duke qėnė se Faiku ishte i martuar, e kishte lėnė banesėn e mėparėshme). Gjatė kėtyre kohėve, Apolineri e Konica u afruan shumė. Prindėrit e Anit nuk donin qė ajo tė lidhej me njė poet, kėshtu e larguan nė Amerikė. Dhimbjen tė dy miqtė e ndanė sė bashku. Faiku e mori me vehte nė njė udhėtim nė Gjermani, ku ngjarje tė kėsaj periudhe Apolineri do ti dėshmojė nė tregimin e shkurtėr "Shqiptari", ku nė qėndėr ėshtė njė ngjarje qė lidhet pak e shume me Konicėn.
Nė kėtė kohė Konica fillon tė botojė disa artikuj nė revistėn e Apolinerit "Festin d'Esope". Mė 1904 boton shkrimin "Mistifikimi mė i madh nė historinė njerėzore". Ndėrsa Apolineri boton mė janar tė 1905, nė numurin 7 tė revistės "Albania", artikullin " Njė profeci bashkėkohore lidhur me Shqipėrinė" ( " Une prophčtie contemporaine touchant l'Albanie "). Mė 1909 ai boton nė revistėn " Pan " studimin e tij tė famshėm " Studim mbi gjuhėt natyrale dhe gjuhėt artificiale " (" Essai sur les langues naturelles et les langues artificielles ") me pseudonimin Pyrrhus Bardyli, studim qė do tė hapte njė debat nė linguistėt e njohur tė asaj kohe, tė cilėt ishin trembur nga dalja e gjuhės " esperanto " dhe rreziku qė u kėrcėnohej gjuhėve natyrale. Konica dėshmon me kėtė studim se ėshtė njė intelektual i rrallė dhe i nivelit evropian, madje njė njohės i thellė i gjuhės frėnge. Ja pse nė faqen e parė tė kėtij libri tė botuar nė Bruksel, nėn titullin " Essai sur les langues naturelles et les langues artificielles ", Apollinaire ka shkruar : " Autori i kėsaj eseje : Faik beg Konitza. Eshtė shqiptari mė erudit i Evropės ". Nė atė kohė Konica i dėrgon Apolinerit librat e albanologėve tė njohur si Holger Pedersen apo Gustave Mayer, tė cilėt kishin vlerėsuar shumė autoktoninė shqiptare dhe vlerat e njė populli me histori tė lashtė. Tregimi "Shqiptari" ("L'Albanais") botuar fillimisht nė revistėn "Messidor" ndėrthuret mė pas me ngjarjet nė romanin e tij "Gruaja qė rri ulur", botuar me 1920 pas vdekjes sė Apolinerit. Nė kėtė roman tė bije nė sy personazhi i Pikasos dhe Konicės, qė tė dy miq tė ngushtė tė Apolinerit, qė siē e pėrshkruan vetė ai "Pablo Canouris, piktor me duar blu e qė ka sy si tė zogut, ėshtė me prejardhje shqiptare, i lindur nė Malaga tė Spanjės. Nė karakterin e Canouris pėrziheshin kėshtu Spanja dhe Shqipėria. Nė dukje ai ishte i tillė, siē janė shqiptarėt, njerėz tė bukur, fisnikė e trima ".
Pas largimit pėr herė tė dytė nga Londra, Konica dhe Apolineri e ruajtėn miqėsinė e tyre, shkėmbyen letra ( letra e fundit ėshtė e vitit 1913) dhe shkrime pėr ti botuar nė revistat e njėri tjetrit. Mė 1912 Apolineri jetonte nė bulevardin Saint Germain-des-Prčs, n° 202, ku pas vdekjes mbeti dhe biblioteka e tij e pasur. Po atė vit ai botoi njė nga poezitė e tij mė tė njohura, "Mbi urėn Mirabo", ndėrkohė qė Konica, qė kishte kaluar nėpėr universitetet e Kembrixhit, Harvardit dhe Masaēusetit, meritonte titullin "Mjeshtėr i Arteve nė letėrsi". Njohja me Konicėn e shtyu Apolinerin tė njihej me historinė e kombit shqiptar dhe tė prononcohej ndaj kėsaj historie. Fillimisht ai lexoi me interes numrat e revistės "Albania". Veēanėrisht e tėrhoqi ne atė kohė dhe studimi pėr Shqipėrinė e Eliza Obri (Aubry). Nė kėtė studim, duke folur mbi absurditetin e qeverisjes sė Princ Vidit, ajo pohonte domosdoshmerinė qė Franca dhe fuqitė evropiane ta shihnin realisht historinė dhe fatin e kėtij populli. Parathenia e Apolinerit nė kėtė studim ėshtė e shkurtėr. Ai rikujton udhėtimin nė Shqiperi tė lord Bajronit. "Ndryshe nga popujt e tjerė tė perandorisė otomane qė ruajnė ende pėrkatėsitė fetare, shqiptarėt dallohen mė shumė pėr intolerancė fetare dhe pėr ndjenjat e tyre kombėtare. "Zonjusha Obri, - shkruan ai, - dallon mirė karakterin nacional tė shqiptarėve, gjenia e tė cilėve zotėron nė tė gjithė botėn otomane". "Ēėshtja shqiptare, shkruan me tej ai, diplomatėve tė mėdhenj qė rregullojnė fatet e botės u duket tepėr e vogėl, pėrballė kėtij universi kaq tė trazuar. Ndoshta njė ditė, tepėr tė shqetėsuar do tė shkojnė nė Janinė ose nė Krujė, kryeqytetin e vjetėr tė Skėnderbeut, pėr tė vendosur me njė dorė tė pasigurtė themelet e njė Evropė tė re...Bėhet fjalė padyshim pėr njė racė tė ndershme, tė denjė pėr tu mbrojtur dhe qė vėshtron me shpresė Francėn , e cila tashmė e kupton se ēdo tė thotė mosinteresimi i saj".
Interesin e Apolinerit pėr Shqipėrinė e tregon edhe shkrimi i tij i gjatė "Tri princėr tė rremė tė Shqipėrisė" (" Trois faux princes d'Albanie ") tė botuar nė revistėn "L'europeen", me 1904. Nė tė bėhet fjalė pėr pretendimet pėr fronin e Shqipėrisė tė tė ashtuquajturve princėr, "trashėgimtarė tė derės sė Kastriotėve", tė Skėnderbeut. Duke shfletuar korespondencėn e tė vėllait tė Apolinerit, gjen tė flitet aty dhe pėr Konicėn. Eshtė dhjetor i vitit 1907 kur Alberti, vėllai i Apolinerit, ka shkuar tė punojė nė njė bankė tė Londrės dhe sipas porosisė sė vėllait tė takohet me Spiro Beg, pėr ti dhėnė gjithashtu njė libėr tė sapo botuar tė Apolinerit. "Tė shtunėn isha tek Spiro Beg, i cili ishte mjaftė i dashur, - shkruan Alberti. - Ai mė pyeti se cili ėshtė ai autor, tė cilin ju e kini lexuar sė bashku dhe qė ėshtė bėrė i famshėm nga vargjet "oh sa e gjatė ėshtė nata nė kėtė dhimbje qė nuk shuhet"...Nė njė letėr tjetėr ai shkruan se "Konica ka tmerr tė madh nga mishi i ngrirė dhe trembet ta hajė"...Nė mars tė vitit 1908 ai i thotė Apolinerit se " meqė nuk e njoh gruan e Konicės nuk kisha si ta pyesja pėr gruan e tij. Por duket qartė se tani ai jeton vetėm..."Tė shtunėn e kaluar e kaluam darkėn bashkė dhe i thashė se ti mė kishe pyetur pėr gruan e tij. Ai mė tha se ishin zėnė dhe se ajo kishte shkuar tek nėna e saj, por ai shpreson se ajo do tė kthehet pas tri muajsh, megjithese faji ishte i saj." Nė korrik 1908, nga Londra, Alberti i shkruan pėrsėri tė vėllait se " Konica banon nė Hampstead, njė lagje ku banojnė shumė gjermane dhe qė sipas shprehjes sė Konicės ishte njė lagje "shik" por me njė pazar jo dhe aq tė shtrenjtė. Shumė aktorė banojnė fare pranė tij". Nga fundi i gushtit, pra njė muaj mė vonė ai e njofton Apolinerin se nga Konica s'kishte mė asnjė lajm. Nė fakt ėshtė koha kur Konica nis udhėtimin e tij drejt Amerikės, nė Boston, ku takohet me Nolin, i cili ēuditet kur e sheh veshur me fustanellėn shqiptare..
Gjatė luftės sė parė botėrore Apolineri i mobilizuar nė luftė, plagoset. Ishte nėntori i vitit 1918. Por fill pas kėsaj i prekur nga nje tifo qė po bėnte kėrdinė atė kohė nė front, ai vdes. Nuk dimė se ēfarė ka shkruar Konica kur ka marrė lajmin pėr vdekjen e mikut tė tij, pėr humbjen e poetit tė madh dhe pararendėsin e poetėve simboliste. Me siguri, para syve tė tij ėshtė shfaqur poeti i madh dhe shėtitjet e tyre, bisedat dhe ėndjet e tyre, me siguri i ėshtė shfaqur pėrsėri Sena, urat mbi lumė, ura e famėshme Mirabo, e cila sikur pėrcjell ende ehon e vargjeve tė poetit tė madh francez nė poezinė Ura Mirabeau.


Kolona e arte

Faik Konica

Vajtim pėr robėri tė shqiptarėvet

O tė humbur shqipėtarė,
Seē qenkeni pėr tė qarė!

Pėr tė qar' e pėr tė sharė,
Pėr tė shar' e pėr tė vrarė!

Armiqtė mbė dhé ju hodhnė,
Dhe ju shtypnė sa u lodhnė!

Sa u lodhn' e sa ju ngopnė
Ju gdhendnė edhe ju rropnė.

As bukė, as brekė s'ju lanė,
Ju punoni, ata hanė!

Nuk ju lan' as pakė nderė
Q'e kini pasur pėrherė.

As nder, as turp, as gjak s'kini
Unji kryet dhe po rrini.

I duroni vet armiqtė;
Prisni vdekjen apo vdiqtė?

Shėrbėtorė t'Anadollit,
Kleēk e lodra tė Stambollit.

Nė mos u shove fare,
Ndizu, zemra shqipėtare!

O shqipėtarė barkzbrazur,
Fustanējerr' e kėmbėzbathur

Zemėrohuni njė herė,
Mprehni kordhėt pėr tė prerė,

Mprehni kordh' e mprehni pallė
Tė ju ndritin yj mi ballė,

Ti frikėsoni zuzarėt
Ē'i shuan shqipėtarėt,

E nė vend tuaj tė rroni
Si tė doni e si tė thoni!

1901
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 1:01 pm

NĖ GJURMĖT E NJĖ EMISIONI PĖR KONICĖN


Nė mbrėmjen vonė tė datės 15 mars 2006, kanali TV “Klan”
transmetoi njė emision tė posaēėm, kushtuar Faik Konicės.
Skenari ishte pėrgatitur nga prof. Nasho Jorgaqi, tė cilit
lexuesi shqiptar duhet t’i jetė shumė mirėnjohės pėr punėn
e palodhur qė ka bėrė pėr qėmtimin e kujdesshėm tė veprės
sė Konicės dhe botimin e saj nė 5 vėllime (vėllimi i pestė
pėrmban studime pėr Konicėn) nga Shtėpia Botuese “Dudaj”,
Tiranė, 2001.
Nė atė emision u fol gjatė pėr figurėn e Konicės, si njė
personalitet i shquar i kombit shqiptar, i cili, me
formimin e tij shumėplanėsh, me erudicionin e tij tė
jashtėzakonshėm, i mahniti shumė pėrfaqėsues tė mirėnjohur
tė kulturės perėndimore. Nė emision u theksua me tė drejtė
natyra herė-herė edhe kontradiktore e Konicės, gjė qė
pėrbėn njė dukuri jo tė panjohur edhe nė jetėn e
krijimtarinė e jo pak personaliteteve tė pėrmendura tė
kulturės dhe tė politikės botėrore. Por, mes shumė tė
vėrtetave qė u thanė nė atė emision, ra nė sy mungesa e ca
tė vėrtetave, qė teleshikuesit duhej t’i ishin thėnė
domosdo. Po ndalem shkurtimisht nė disa tė vėrteta tė
pathėna (pėr tė mos thėnė tė autocensuruara) nė emisionin
nė fjalė.
Sė pari, bashkėpunimi i Konicės me Ahmet Zogun u vlerėsua
si njė “lajthitje” e tij qė e kishte burimin nė natyrėn e
tij “kontradiktore”. Mendoj se njė pohim i tillė nuk i
pėrcjell teleshikuesit tė vėrtetėn pėr karakterin e
marrėdhėnieve mes Konicės dhe Zogut, si mbret i
shqiptarėve. Ėshtė e vėrtetė qė nuk ishte Konica ai qė ia
lypi bashkėpunimin Zogut, tė cilin e kishte pasur
kundėrshtar tė hapur politik, ishte Zogu ai qė e lypi kėtė
bashkėpunim dhe qė Konica e pranoi pėr njė qėllim tė lartė:
pėr t’i shėrbyer diplomacisė sė Mbretėrisė Shqiptare nė njė
shtet tė madh, si Shtetet e Bashkuara tė Amerikės, njė vend
ky dashamirės pėr kombin shqiptar nė Evropėn Juglindore.
Pra, Konica u nis nga njė qėllim tepėr madhor kur pranoi tė
hynte nė shėrbimin diplomatik tė mbretit Zog, i cili i dha
njė mandat tė pėrhershėm pėrfaqėsimi nė SHBA.
Ėshtė e vėrtetė qė Konica e ka kritikuar Zogun, madje
ashpėr, dhe pėr kėtė kritikė nė atė emision u fol pa kursim
nga profesorėt e intervistuar. Por profesorėt e nderuar
duhej tė pėrmendnin edhe vlerėsimet shumė tė larta qė
Konica ka bėrė pėr figurėn e tij. Po pse heshtėn pėr kėto
vlerėsime profesorėt e intervistuar? Bindjet mund t’i kemi
tė majta, tė djathta ose tė qendrės, por ato nuk duhet tė
na pengojnė tė pohojmė tė vėrtetat qė janė shkruar “e zezė
mbi tė bardhė”, se pėr ndryshe do tė mbetemi robėr tė
praktikave enveriste, sipas tė cilave koha e mbretėrimit tė
Ahmet Zogut vlerėsohej si njė njollė e zezė nė historinė e
Shqipėrisė!
Sė dyti, nė atė emision edhe marrėdhėniet e Konicės me
Nolin trajtoheshin nga kėndvėshtrimi i natyrės sė tij
kontradiktore. Mendoj se edhe nė kėtė rast teleshikuesit
nuk i thuhet e vėrteta deri nė fund. Shkaqet e
marrėdhėnieve herė-herė tė acaruara tė Konicės me Nolin
mund tė jenė tė shumta, por kėtu nuk ėshtė vendi tė hidhet
dritė mbi to. Nė tė vėrtetė, shkaku kryesor i fėrkimeve mes
kėtyre dy figurave tė shquara tė kombit tonė qėndron nė
mospėrputhjen e bindjeve tė tyre politike: Konica ishte
antikomunist, kurse Noli ishte simpatizues i komunizmit.
Madje Konica flet me fakte pėr bindjet komuniste tė Nolit.
Sė treti, pas pushtimit tė Shqipėrisė nga Italia fashiste,
kur po rrezikohej copėtimi i saj i mėtejshėm, sidomos nga
shovinizmi grekomadh, edhe Konica, edhe Noli, nė figurėn e
mbretit Zog shikonin simbolin e unitetit kombėtar dhe
kėrkonin krijimin e kabinetit qeveritar nė mėrgim, ashtu
siē kishte kėmbėngulur edhe vetė mbreti nė kancelaritė e
fuqive perėndimore. Pra, pėr mbrojtjen e interesave tė
larta tė vendit, kėto dy personalitete tė spikatura tė
kombit shqiptar bashkoheshin rreth mbretit nė mėrgim. Nuk
duhej tė mos u thuhej teleshikuesve edhe kjo e vėrtetė pėr
figurėn e Konicės nė marrdhėniet e tij me Nolin.
Sė katėrti, Konica i la njė amanet Nolit qė eshtrat e tij
tė preheshin domosdo nė atdheun e tij. Dhe kjo e vėrtetė u
tha nė emision. Por teleshikuesit tė thjeshtė nuk iu tha e
vėrteta se cili ishte shkaku qė Noli, sa qe gjallė, nuk e
ēoi dot nė vend amanetin e Konicės. Se ka rrezik qė
teleshikuesi i painformuar mirė apo qė ėshtė nė njė moshė
tė re, mund tė rrijė e tė mendojė gabim: Noli ose s’paska
dashur, ose nuk paska mundur ta ēonte nė vend atė amanet.
Dhe kjo e vėrtetė mbeti e pazbuluar pėr teleshikuesin e
lartpėrmendur, se po tė thuhej ashtu siē ėshtė, do tė dilte
zbuluar Enver Hoxha, si armik i egėr i Konicės.
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 1:02 pm

Kumtesė nga: Mėrgim Korēa


Nuk i a kam vėnė vetes detyrėn as tė them se Faik Konica u lind mė 1875 nė Konicėn Shqiptare e as tė zė n’gojė faktin se u shua nė Boston nė vitin 1942. Gjithashtu nuk do tė zė n’goje faktin se ai qe bashkėthemelues i “Vatrės” dhe drejtues i saj nga 1921 e deri mė 1926 e pastaj, nė vazhdim, edhe kryetar nderi i saj. Kjo ėshtė pjesė e detyrės sė biografėve tė tij. Por unė, nė kėto pak minuta kohė qė mė vunė nė dispozicion organizatorėt e kėtij tubimi, (jo pėr tė mė nderuar mua, jo, por Faik Konicėn), e konsideroj ndér timin faktin qė po ju paraqis mbase njė pamje jo fort tė dritėsuar tė vlerave madhore tė tija, temperamentit si edhe pozicionimeve tė kėtij personaliteti poliedrik tė cilin ai, me tė cilin mė shum’u shanė, mė shum’u deshėn e mė gjatė bashkėpunuan, Imzot Noli, e ka stigmatizuar si vijon :

“Faik Konica qé i pėrkryer si stilist, i shkėlqyer si erudit dhe i madh si atdhetar!”

E pėr t’a shikuar Konicėn nga ky kėndvėshtrim, nuk kam se si tė mos vazhdoj me konsiderata disa njerėzish vėrtet tė shquar tė kulturės kombėtare, tė cilėt janė studjues tė dėgjuar nė fushė tė letėrsisė si edhe gjuhėsisė edhe kanė dhėnė konsideratat e tyre rreth personalitetit tė Faik Konicės. Prof. Namik Ressuli e ka pėrcaktuar Konicėn si vijon :

“Konica ka qenė polemisti si edhe satiriku mė i fortė qė ka nxjerrė kombi ynė por njėkohėsisht edhe mė i urryeri!”

Por krahas kėtij pohimi, profesor N.Ressuli ka thėnė edhe :

“Ndėr shkrimtarėt toskė ai pa as mė tė voglėn mėdyshje qé mė eleganti si edhe mė europiani i kohės sė tij. I krahasuar me Patėr Gjergjin e madh, natyra i dha Konicės po aq intuitė tė fjalės e gjithashtu edhe tė shprehjes. Tė njajtė u a dhuroi edhe elegancėn e fjalķsė. Por atje ku u tregua bujare me Patėr Gjergjin e koprrace me Konicėn qé fantazķa si edhe mėndja sintetike!”

Ai qė u quajt “Meteori i kulturės Kombėtare”, Dr.Vangjel Koēa, personalitetin e Konicės e ka pėrkufizuar sikur e ka skalitur nė metal :

“Estéti i pashoq si edhe polemisti mė elegant qė ka nxjerrė kultura shqiptare, ishte njėkohėsisht edhe viktimė e vetes sė tij : Bota Shqiptare nuk kishte nevojė pėr shigjetarė po pėr mėsues edhe edukatorė!”

I thashė nė krye kėto pohime tė bashkėkohėsve nė mėnyrė qė ne, brezat pasues, tė mundohemi t’i mbivendosim kėto kuadro qė na paraqitėn bashkėkohėsit e Konicės e t’a krijojmė mė tė drejtpeshuar pamjen e tij duke i pėrgjithėsuar kėto kulme edhe me rrethanat kohore e tė shikojmė efektivisht se cila ka qenė figura e vėrtetė e Konicės.
Shkollimin e parė ai e mori nėn ndikimin e drejtpėrdrejtė anadollak. I vijoi mėsimet nė Kolegjin e Jezuitėve nė Shkodėr prej ku vete e studjon nė Francė por duke kaluar pėrmes Liceut tė Gallatasarajit. Diplomohet nė Universitetin e Dijonit nė Francė. Tė mbaronte me kaq, do tė qé mirė. Merr pastaj diplomė nė fushėn e leteraturės edhe nga Universiteti i Harwardit. Kėshtu bota e brėndėshme e Konicės ndikohet nga shumė erėra qė i krijojnė shtjella nė mėndjen e tij ku pa as mė tė voglėn mėdyshje ndikimet lindore ēvendosen nga forca e rrymave kulturore moderne perėndimore ku predominon kultura si edhe gazetarķa franceze, e posaēėrisht mbresa i le “panfletizmi francez”! I ndikuar ksisoji nga fryma liberale dhe antikonformiste e Francės ai, duke qenė konsull e mė vonė edhe ministėr fuqiplotė i Monarkisė Shqiptare nė Republikėn Presidenciale Amerikane, shkruan e shkruan shumė kundra mbretit Zog. Shkrimet e tija bile ēfrytėzohen nga advokatėt mbrojtės tė Ndok Gjeloshit si edhe Azis Ēamit qė e qėlluan Mbretin Zog nė Vjenė mė 21 shkurt tė vitit 1931, sa qė arritėn t’i mbronin atentatorėt me aq shumė argumenta sa qė atentatorėt e Mbretit morėn dėnime minimale !
Nė vazhdim, mė 22 gusht 1938 Konica shkruan :

Monarkia ka nė Shqipėri dy lloje armiqėsh, ata qė vetėm i thurin lavde vėnd e pa vėnd, si edhe ata qė e bėjnė qesharake me festime tė tepruara. Po u pėlqeu monarkķa, t’i japin dinjitet e tė heqin dorė nga karnavalet!

Sa i takon gjuhės sė Konicės, ai ka meritėn e madhe qė ndėrmjet alfabeteve tė ndryshėm tė propozuar, ai e mbėshteti atė tė Shoqėrisė Bashkimi tė themeluar mė 1899 nga Imzot Prengė Doēi me germa latine edhe ksisoji vazhdoi e botoi revistėn e tij “Albania” pėr 12 vite me radhė.
Njė nga ngjarjet e jetės Konicės sė cilės nuk mundemi t’i anashkalojmė, ėshtė edhe ēmimi Kapelja e lartė qė i u dha mė 1938-ėn nga revista humoristike londineze The Judge, me botues Harry Newmanin. Motivacioni mbėshtetej nė vlerėsimin e tij si konsull edhe Ministėr Fuqiplotė i Mbretėrisė Shqiptare. Konica duke mos qen’i bindur se ēmimi qe i sinqertė, me qė revista kish edhe namin e madh si revistė qė pėrgojonte e tallte kėdo, nė letrėn e falėnderimit shkruan mes tjerash :

“ Unė kokėn time e bėj kurbįn pėr kapelen e zotit Newman !”

Nga e gjithė prodhimtarķa e shkruar nga Konica, njė vėnd tė posaēėm zė pjesa qė duhej t’ishte vazhduar e pastaj mbaruar si roman me titull :

“Doktor Gjėlpėra zbulon rrėnjėt e dramės sė Mamurrasit”

Kjo pjesė letrare ėshtė reflektimi i gjėndjes sė intelektualėve shqiptarė. Nė pjesėn e parė Konica e brumos dhe e gatuan figurėn e tė riut shqiptar qė po shkollohet nė perėndim duke u pėrgatitur tė kthehej nė Atdhé pėr t’i shėrbyer kėtij tė fundit. Pastaj vjen pjesa e dytė ku i gjithė idealizmi i doktorit fillon e lėkundet tek ballafaqohet me injorancėn anadollake tė Shqipėrisė tė asaj kohe ku sundonte injoranca, ryshfeti si edhe korrupsjoni. Nuk mundem t’a hesht tė vėrtetėn se analiza apo aq sa ka shkruar Konica tek Doktor Gjėlpėra, edhe sot paraqit interes tė pafund.
Para se t’a pėrfundoj kėtė paraqitje fluturimthi tė figurės sa elitare e po aq edhe kundėrthėnėse tė Faik Konicės, dua t’ju sjell disa pohime tė tijtė qė marrin vlera tė pashoqe tė menduar thellė. Janė pikėrisht kėto pohime tė cilėt i kanė shkaktuar autorit gjith’atė pozicionim kundra tė kategorive tė ndryshėme shoqėrore nė Shqipėri. Konica ka thėnė :

- Janė disa shqiptarė qė sillen si tė vėrtetė kėndezė e zėmėrohen posa zė tė
kėndojė kokorikoo nonjė tjatėr si ata. Mjerisht nė Shqipėri ka pak pula !

- Kur shoh ca eskrokė tė poshtėr e pa ndér, mace t’egėra me dy faqe, tradhėtorė, ēpifarakė, vrasės vullgarė prapa kurrizit, ta marrin e ta pėrdorin e ta ndyjnė emėrin shqipėtar : ta thom ēiltas se mė vjen turp qė jam shqipėtar edhe unė. Tė qe se e ndėrroja dot racėn time me fjalė, shpejt do tė thohesha grek, kuco-vllah, etj. Edhe evgjit do ta kisha pėr ndér !

E me qė jemi pikėrisht nė mjediset e njė kishe, dua t’ju kujtoj edhe pohimin e fundit qė po citoj nga Faik Konica e qė tingėllon aq i fuqķshėm :

Ati ynė qė je nė qiell, jepna fuqķnė ta mbajmė gojėn mbyllur kur
s’kemi gjė pėr tė thėnė !
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 1:03 pm

Abetari shqip

Faik KONICA

Nė pak fjalė, - me qėllim por pa shpresė qė t`u mbushim kokėn hamajve, zaptieve, tė shtrembėrve e t`egėrve, - duam tė shkoqitim ēėshtjen e abetares gjer mė sot. I pari libėr nė gjuhėn tonė dolli nė 1635, d.m.th. 256 vjet mė pėrpara, nė Romė, prej Frengut tė Bardhė (Dictionarium Latino-Epiroticum). [Autori mė vonė do zbulonte duke gėrmuar nė arkivat e bibliotekės kombėtare tė Francės, veprėn e Pjetėr Budit "Speculum Confessionis" ose "Pasqyra e tė rrėfyemit" tė shkruar, me tė njėtin alfabet, nė vitin 1621, pra 14 vjet mė parė]. Ky libėr pėrdori njė alfabet, i cili ka tė ngjarė se pėrdorej edhe mė parė, se, po ta kish bėrė Frengu i Bardhė, do ta kish thėnė nė parathėnie tė librit tė tij; pra duke heshtur, na rrėfeu se alfabeti i tij nuk qe i ri. Me atė alfabet duallėn gjer mė sot shumė libra, mė tė shumtėt pėrmbi fe, njė fjalor shqip e italisht disa mijėra shtyllash, e me atė mėson gjithė pjesa e Gegėrisė katolike. Tė metat e atij alfabeti janė kryesisht dy: 1) Ka disa gėrma tė veēanta qė nuk gjenden nė shtypshkronjat; 2) S`ėshtė i mjaftueshėm pėr toskėrishten.
Qė tė mos e ngarkoj tepėr artikullin, shkoj e vij te viti 1879. Nė atė mot, Sulltani, pėr tė ndezur nė Shqipėri njė zjarr kundėr sllavizmit, cpoi disa "Meemure" shqiptare tė mblidhen qė tė bėjnė njė alfabet shqip. Kėta, me leje tė qeverisė (turke), u mbluadhnė. Nė mes tyre, hyri si thonė e si do tė mund tė provojmė njė ditė - njė anėtar i Moskovit, i cpuar me udhė nga patriarku grek. Kjo mbledhje kishte pėr detyrė: 1) O tė merrte alfabetin e Frengut tė Bardhė, si 300 e sa vjetėsh mė tė vjetėr; 2) O tė bėnte njė tė ri, duke treguar tė metat e alfabetit tė vjetėr; 3) O tė mos i pėrsėritte ato mangėsi.
Mjerisht, mbledhja turko-moskove: 1) Nuk e mori alfabetin e Bardhit. 2) Nuk tha pse s`e mori. 3) I pėrsėriti tė keqiat e alfabetit tė Bardhit. 4) Shtoi shumė gabime tė reja.
Qė tė marrin vesh atdhetarėt e kulluar se ē`ėshtė ai alfabet i Stambollit, le tė venė re kėto: Alfabeti i Stambollit ka 36 gėrma. Ndėr kėto janė: 1) shtatė shkronja cirilike (sllave). 2) Pesė shkronja greke. 3) Njė shkronje cirilike (sllave) kokė-tatėpjetė. 4) Njė shkronjė latine e vėrtitur. 5) Dy shkronja latine kokė-tatėpjetė. 6) Njė shkronjė latine e tredhur. Tė tjerat janė latine. Lexuesi qė ka pakė mendje, i sheh vetė ndyrėsinė e kėtij alfabeti: 1) I bėrė me spica tė Moskovit, na vė nė rend tė popujve sllavė. 2) I pėrzier me shtatė mėnyra shkronjash, ėshtė i ndyrė nė tė parė, e i jep gjuhės njė hije tė egėr. 3) Nuk mund tė botosh libra asgjėkundi nė Evropė, veē po tė blesh shkronjat pėrkatėse dhe tė paguash shumė mė shtrenjtė. Kur desha tė filloj njė tė pėrkohshme shqipe gjashtė vjet mė parė, dėshirova pikė-sė-pari tė pėrdor o alfabetin e vjetėr tė Shkodrės, o alfabetin e Stambollit - tė cilat do t`i rrėfej ndoshta njė ditė gjatė e gjerė, e atėherė le tė gjykojnė shqiptarėt ē`janė ata njerėz e ē`jam unė - nuk mė tunden fare.
Mė 1899, disa atdhetarė tė flaktė tė Shkodrės u mblodhnė, pėr tė themeluar njė shoqėri tė madhe pėr lėvrimin e gjuhės shqipe. Kėta shqiptarė krijuan njė alfabet, tė cilin, edhe pse qe i arsyeshėm edhe nga dėshira e bashkimit, e muarėm edhe ne dhe po e pėrdorim qė prej dy vjetėsh tek revista "Albania"... Alfabeti i "Bashkimit" jo vetėm shtypet lehtazi kudo, po ėshtė edhe i arsyeshėm nė shumė anė. Kėto edhe njėqind tė tjera tregojnė se me alfabet tė "Bashkimit" mbahet mirė rrėnja e fjalėve.
Tani cilat janė kundėrshtimet e meemureve kundėr kėtij alfabeti. Janė pesė: 1) "Alfabeti i Stambollit ėshtė mė i vjetėr" -"Bashkt-ustuna, efendem!" Por alfabeti i Bardhit ėshtė 300 vjet mė i vjetėr. Pse nuk e mbajtėt? Pra, edhe ju vetė rrėfyet se vjetėrsia nuk ėshtė argument i mjaftueshėm pėr tė mbajtur njė gjė tė ligė. 2) "Alfabeti i Stambollit ėshtė mė i pėrhapur". -Ato gėnjeshtra t`ia shisni njė tjatėri, por jo mua. A e mirrni vesh? Ndėr 100, 90 ndėr shqiptarėt e jashtėm e pėrdorin kėtė alfabet qė pėrdorim ne, a me disa ndryshime. Atė tė meemureve e pėrdorin 7 a 8 meemure, e nja 10 zaptienj kėmbė-qelbur tė Toskėrisė. Po, si thotė Frengu, "qui n`entend qu`une cloche n`entend qu`un son". "Kush dėgjon vetėm njė kėmbanė, dėgjon vetėm njė zė". E ju, duke folur gjithnjė me ata 10 a 15 meemure e zaptienj, "u-hazdis" e kujtoni se kini me vete gjithė Shqipėrinė. 3) "Shkronjat e "Bashkimit" janė tė shumta e nuk i mėson dot populli". -Pėrgjigje: Alfabeti i "Bashkimit" ka 23 ose 24 shenja, kurse juaji ka 36, d.m.th. 12 mė tepėr. 4) "Populli s`merr vesh se si dy shenja bėjnė njė tingull. I duket mė lehtė njė shenjė pėr ēdo zė". -Pėrgjigje: "Evet efendem, vallah bil`lah! Jini tė mėsuar me "xhin-cim-sin-shun", o mor tė zinj, e jo populli po juve vetė ju duket e vėshtirė tė mblidhni dy shkronja pėr tė treguar njė tingull. Se arabishtja e turqishtja qė ju kanė hyrė nė palcė e nė gjak, pėr ēdo tingull kanė njė shenjė. Fshataraku i Gjermanisė pse mėson, p.sh. katėr shkronja -tsch- pėr tė treguar tingullin ē? Fshataraku i Shqipėrisė pse tė mos mėsojė dy shkronja? Fshatarėt e Shqipėrisė kanė mend, po Bashstenete s`mėsoni dot ndoshta. 5) Mė nė fund Meemuret na pyetnė shumė herė: Pse "Albania" edhe "Bashkimi" nuk u muarnė vesh ta kenė alfabetin njė e tė pėrbashkėt? -Me tė vėrtet, nė nja dy a tre shkronja kemi ndryshim, por ai ndryshim nuk prish punė. Fundi alfabeti njė ėshtė. Rumania ka njė Akademi, e, megjithatė, bota ėshtė ndarė nė dy pjesė pėr njė ndryshim tė dy a tri shkronjave. Mė vonė edhe ky ndryshim do tė pushojė. Alfabeti i "Bashkimit", pėr lirinė qė i dha shqipes tė shtypet apo tė botohet kudo, pėr hijen europiane qė i dha shkrimit tė gjuhės sonė, pėr shėrbime tė tjera qė ka pėr tė bėrė nė sy tė botes, meriton me tė vėrtet emrin ALFABETI KOMBETAR I QYTETERUAR. Alfabeti i Moskoveve e i Turqeve, i Meemureve e i zaptieve, i harbuteve e i ulefexhijve, me hijen aziatike e tė ndyrė qė ka, me pengesė e botimit qė u sjell librave shqipe, s`meriton tjatėr emėr pėrveē ALFABETI I EGER I HARBUTEVE. U bė nevojė t`u thyejmė hundėn njė herė harbutėve. Nė kanė pėr tė thėnė gjė, tė re, do t'u pėrgjigjemi. Po, nė zėnēin tė kėndojnė pėr tė mijtėn herė kėngėn e zaptieve, nuk kemi kohė pėr tė humbur.
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Admin
Admin
Admin
Admin


Male
Numri i postimeve : 234
Age : 38
Location : Michigan
Job/hobbies : Admin
Registration date : 09/03/2008

Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitimeTue Mar 25, 2008 1:04 pm

u rrėfej grekėrit

Faik KONICA,

Prej disa kohėsh ndėrmjet Italisė e Greqisė po zhvillohet pėr Shqipėrinė njė pėrleshje paraprake me fjalė, qė mund tė jetė pragu i njė konflikti tė armatosur. Italia ngre ēėshtjen se Greqia mbante njė pjesė tė madhe territori qė i pėrket Shqipėrisė, ndėrsa Greqia e mohon me zė tė lartė kėtė pretendim. Shumė amerikanėve u ėshtė dukur e ēuditshme qė, ndėrsa zėri i italianėve dhe grekėrve dėgjohej, nuk ndihej zėri i pavarur i Shqipėrisė. Porse a nuk ka thėnė njėherė njė autor anglez se njė nga karakteristikatė shqiptarėve ėshtė se ata janė tė "paartikuluar"?
Kėrkesave tė pėrsėritura unė iu jam pėrgjigjur se nuk kisha gjė pėr tė thėnė, ndėrsa atyre miqve amerikanė, tė cilėve ndjenjat e tyre dashamirėse u japin tė drejtėn tė mė pyesin pėrse ashtu, u jam pėrgjigjur se mė kishte ardhur gjithēka nė majė tė hundės dhe se kisha vendosur qė kėtej e tutje tė mbetesha njė spektator i thjeshtė i tragjedive dhe i farsave tė botės. Por tani ėshtė njė grup atdhetarėsh shqiptarė qė mė kėrkon tė bėj njė deklaratė. Kėta miq shqiptarė dinė pėr mua disa gjėra qė miqtė e mi amerikanė nuk i dinė. Ata e dinė se unė kam lindur nė zonėn kufitare shqiptaro-greke qė bėn pjesė nė krahinėn e vėnė nė diskutim, kėshtu qė trojet ku unė kam luajtur si fėmijė janė fushat e betejave tė ardhshme; ata mendojnė se askush tjetėr mė mirė se unė nuk e njeh historinė e kėsaj krahine dhe ata mė pėrmendin vazhdimisht se si drejtues i rinisė, unė njėherė e nj'ė kohė kam qenė mbrojtės i palodhur i tėrėsisė tokėsore tė Shqipėrisė. Prandaj ndonėse me lėkundje, vendosa tė thyej heshtjen dhe t'i paraqes popullit amerikan disa fakte tė kontrollueshme rreth sfondit historik tė konfliktit qė po vjen rrotull.
(I)
Siē dihet nga tė gjithė, nė periudhėn e lashtė shqiptarėt quheshin ilirė. Rajoni i diskutueshėm nė lashtėsi njihej si Iliria e jugut dhe mė vonė ėshtė quajtur Shqipėria e Jugut, ndėrsa grekėrit kanė vendosur ta quajnė Epir, njė emėr qė do tė thotė "kontinent" dhe nė zanafillė pėrdorej pėr kėtė rajon nga banorėt e ishujve tė vegjėl pėrtej bregut tė Shqipėrisė, po ashtu si peshkatarėt e ishujve Bahamas do ta quanin Floridėn "kontinenti", me njė emėr qė nuk ka asnjė lidhje me kombėsinė e popujve qė banojnė nė kontinentin nė fjalė. Ky rajon gjatė afėr pesė shekujve tė sundimit turk pėrbėnte vilajetin ose provincėn e Janinės, me qytetin e Janinės si kryeqendėr.
Jo vetėm qė ky rajon ka qenė gjithmonė shqiptar nga gjuha edhe kombėsia, por kufinjtė e fiseve ilire shkonin shumė larg pėrtej. Madje, edhe ishujt Joniane kanė qenė kryesisht ilire. Nė njė libėr tė famshėm qė e njohin mirė studiuesit, "Fjalor i antikiteteve klasike" tė Lybkerit, tek artikulli pėr Kerkyrėn (Korfuzin) vihet nė dukje se ai ishull "nė zanafillė banohej nga ilirėt". Kurse ata qė do tė marrin mundimin tė lexojnė veprėn e studiuesit tė njohur suedez, Martin P. Nilson, botuar nė Lund mė 1909 me titullin "Studime mbi historinė e Epirit tė Lashtė", do tė shėrohen nga prirje pėr tė menduar se Epiri ka qenė ndonjėherė grek. Ky rajon e ka ruajtur natyrėn e vet ilire tė pandryshuar. Deri dhe kaq vonė sa i bie nė shekullin e dhjetė tė erės sonė, perandori i Bizantit Leoni i Menēuri, nė njė nga librat e tij pėrmend faktin qė "banorėt e Epirit janė shqiptarė". Pak nga pak depėrtimet greke nisėn tė ndiheshin nė disa pjesė tė kėtij rajoni. Se si u bėnė tė mundshme kėto depėrtime, ne e dimė nga disa autoritete tė dorės sė parė.
(II)
Nė gjysmėn e dytė tė shekullit tė katėrmbėdhjetė, Janinėn e qeveriste njė princ bizantin (ose njė despot, siē e kishte titullin zyrtar) i quajtur Thanas. Kėtij Thanasi i hipi nė kokė ideja e bukur pėr tė vrarė gjithė shqiptarėt. Ju mund tė dyshoni se mos kėto ngjarje janė nxjerrė nga ndonjė legjendė shqiptare e shtembėruar ose nga ndonjė fletushkė propagandistike italiane. Aspak. Autoriteti qė na e njofton kėtė mizori ėshtė njė grek besimtar dhe i ndershėm, Mihail Dukas, pjesėtar i Shtėpisė perandorake bizantine me po atė emėr, kronika e tė cilit pėrfshihet nė koleksionin e madh tė historianėve bizantinė, qė ndodhet nė Bon dhe mund ta studiojė ēdo studiues. Me neveri dhe mosmiratim Dukasi njofton tė gjitha egėrsitė dhe vrasjet qė ka bėrė Thanasi kundėr popullsisė shqiptare tė Janinės. Siē thotė Dukasi, njė nga lojrat e tyre tė parapėlqyera ishte t'u priste hundėt ose pjesė tė tjera shqiptarėve dhe t'i linte tė vdisnin nė agoni. Disa krerė feudalė shqiptarė e kėrcėnuan Thanasin me njė ekspeditė ndėshkimore, nėse ai nuk do t'i ndėrpriste krimet kundėr shqiptarėve. Thanasi u pėrmbajt njė fare kohe dhe martoi vajzėn e vet me princin mė tė fuqishėm tė asaj kohe, me Gjin Shpatėn. Pas njėfarė periudhe, Thanasi i nisi pėrsėri pėrndjekjet, madje edhe mė tė egra se mė parė. Siē shkruan Mihail Dukasi, ndėrsa Gjin Shpata mblodhi njė ushtri dhe e rrethoi Janinėn, kryeqytetin e vjehrrit tė vet, Thanasi ēdo ditė nėn flamurin e armėpushimit i dėrgonte Shpatės njė shportė me sy tė nxjerrė nga kokat e shqiptarėve fatkeqė dhe kjo dhuratė e kobshme vazhdoi derisa u hoq rrethimi.
Siē e thotė historiani, ambicja e Thanasit ishte tė fitonte nofkėn e Albanoktonos qė do tė thotė Shqiptarovrasės. Dukasi shton se despotit i pėlqenin shumė tė huajt dhe tė jashtmit, prandaj pati sjellė shumė prej tyre nė qytet. Sė fundi thuhet me marifet se Thanasi ia doli mbanė "tė zbrazte" Janinėn nga banorėt e rrėnjės. Natyrisht zor se mund tė shpikte njė metodė mė tė efektshme pėr tė ndryshuar pėrbėrjen etnike tė njė vendi, porse "tė drejta" tė krijuara nė kėtė mėnyrė, ta themi nė folmen mė tė butė, janė tė njė cilėsie tė dyshimtė. Krimet e pėrshkruara nga Mihail Dukasi kanė ndodhur mė 1380 dhe nė pak vite mė parė.
Pas pesėdhjetė vjetėsh, mė saktė mė 1431, njė ushtri e fortė osmane erdhi me gjėmime te portat e Janinės, e cila ndėrkaq ishte ripopulluar me tė ardhur, dhe me njė sulm qyteti u pushtua. Ėshtė pėr t'u shėnuar fakti se, pasi i bėnė njė mbikqyrje krahinės, turqit e klasifikuan atė si pjesė tė Shqipėrisė. Por ka edhe diēka mė domethėnėse dhe krejt tė pakundėrshtueshme. Turqit bėnė njė regjistrim tė kujdesshėm tė qyteteve e tė fshatrave dhe emrat e kėtyre vendeve kanė dalė mė pas nė botimet zyrtare nė trajtat e tyre shqip e jo greke. Pėr shembull, le tė marrim rastėsisht dy emra, dy qendrat e quajtura shqip Delvina dhe Grevena. Ato janė regjistruar pėrkatėsisht Dhelvinon dhe Grebenė. Turqit e hershėm kanė qenė tė pėrpiktė me hollėsi tė madhe pėr shėnimin e emrave tė vendeve, duke parapėlqyer gjithmonė trajtat e mirėfillta popullore. Pėr shembull, pas rrethimit tė parė tė Vjenės, turqit nisėn ta shkruanin Wian me njė A tė gjatė, qė ėshtė trajta e vėrtetė popullore dhe sa kohė zgjati Perandoria Osmane, ata iu pėrmbajtėn kėsaj trajte, duke flakur trajtėn artificiale Wien. Nė traktatin e Ajzenburgut tė nėnshkruar mė 1664 ndėrmjet Turqisė dhe Perandorisė Romake tė Shenjtė e tė hartuar turqisht e latinisht, kur numėrohen titujt e perandorit Habsburg, teksti latin e quan atė mbret tė Bohemisė, porse nė tekstin turqisht turqit kanė ngulur kėmbė pėr ta thėnė mbreti i ēekėve.
(III)
Pushtimi turk solli njė ndryshim tė rėndėsishėm nė jetėn e Shqipėrisė. Pėr arsye qe janė tepėr tė gjata pėr t'i shtjelluar kėtu, shumė shqiptarė e lanė krishterimin dhe u bėnė moslemanė, e kjo lėvizje vijoi pėr dy shekuj, derisa rreth 65 % e popullsisė u bė moslemane, pjesa tjetėr mbeti e krishterė, nė veri si besimtarė tė kishės Perėndimore e nė Jug tė asaj Lindore, qė shpesh quhet gabimisht kisha greke. Meqė nė kishėn e dytė shėrbesat bėhen greqisht dhe kleri ėshtė nė pjesėn mė tė madhe grek, u krijua mundėsia pėr grekėrit qė tė shkombėtarizonin shqiptarėt duke e pėrsosur kishėn si mjet tė propagandės.
Njė faktor tjetėr ka qenė ardhja tinzare e banorėve qė flisnin greqisht, shpesh tė favorizuar me budallallėk nga pronarėt shqiptarė, tė cilėt kishin nevojė pėr bujq pėr tė zėvendėsuar shqiptarėt qė iknin nė luftėrat e pafund tė Perandorisė Osmane. Ngritja e Greqisė si shtet i pavarur i dha njė shtysė tė fuqishme propagandės greke. Tashmė grekėrit nisėn haptas tė shpallnin se ēdo besimtar i kishės Lindore, pavarėsisht nga gjuha dhe kombėsia, ishte grek.
Njė nga marifetet mė tė padėgjuara tė grekėrve ka qenė dhėnia e ryshfeteve zyrtarėve tė lartė nė Stamboll pėr tė nxjerrė njė ferman qė tė ndalonte qarkullimin apo mbajtjen e librave shqip. U quajt njė veprim i dėnueshėm, madje edhe po tė mbaje libra kaq tė padėmshėm si gramatika ose aritmetika, po tė ishin shkruar shqip. Grekėrit ranė madje edhe mė poshtė, nuk e kishin pėr gjė tė kallzonin atdhetarėt shqiptarė tė ndershėm si rebelė dhe bėnin qė ata t'i degdisnin nė burgje tė largėta.
(IV)
Pas luftėrave ballkanike Turqia Evropjane u copėtua dhe Fuqitė e Mėdha nuk mund ta injoronin ekzistencėn e kombėsisė mė tė lashtė tė gadishullit. Shqipėria u bė shtet, por u rrėgjua nė njė tė katėrtėn e madhėsisė sė vet natyrore. Dikush mund ta mendonte se pas kėsaj do tė ishin tė kėnaqur dhe do tė rrinin urtė, se do tė pėrpiqeshin po tė ishte e mundur tė zhvillonin marrėdhenie tė fqinjėsisė sė mirė me pjesėn qė mbetej tė Shqipėrisė. Mirėpo ndodhi e kundėrta. Duke pėrfituar nga fakti qė Turqia njė vit mė parė i kishte ēarmatosur plotėsisht shqiptarėt, njė ushtri me grekėr e organizuar e maskuar si njerėz civilė, vėrshoi mbi gjithė Shqipėrinė dhe nisi tė djegė e tė vrasė gjithēka i dilte pėrpara. Nė Shqipėri nė atė kohė kanė qenė nė qendėr tė kėtyre krimeve tė organizuara dy dėshmitarė tė huaj: autorja e njohur angleze Meri Edit Durham dhe njė korrespondent gjerman. Tė dy ata u tmerruan dhe u morėn vesh qė t'ia bėnin tė njohur tė gjithė botės ēdo gjė qė ata e quanin si njė nga krimet mė tė mėdha tė organizuara tė tė gjithė kohėrave. Pėr fat tė keq, plasi Lufta Botėrore dhe e tėrhoqi vėmendjen e tė gjithėve. Por mė 1920, me titullin "Njėzet vjet ngatėrresa ballkanike" Mis Durham botoi njė libėr, ku njė kapitull i plotė u kushtohet njoftimeve pėr kėto masakra. Kushdo qė dėshiron ta kuptojė konfliktin e sotėm nuk mund tė bėjė pa e parė kėtė libėr.
Pas Luftės Botėrore, Greqia ua ndaloi shqiptarėve tė kishin shkollat e tyre nė Greqi dhe vijoi punėn e saj pėr tė eleminuar elementin shqiptar me ēfarėdo mjeti. Njė rast i rrallė iu paraqit grekėrve nga Traktati i Lozanės, i cili nxiti shkėmbimin e familjeve turke me ato greke. Siē e kam thėnė mė sipėr, njė shumicė shqiptarėsh disa shekuj mė parė e lanė krishtėrimin dhe u bėnė moslemane, por ata i ruajtėn gjuhėn dhe traditat kombėtare dhe kurrė nuk kanė mėsuar turqishten. Mashtrimi i grekėrve kishte pėr qėllim qė t'i paraqiste si turq shumė moslemanė shqiptarė dhe t'i dėrgonte me anije nė thellėsinė e Azisė sė Vogėl, duke i bėrė objekt shkėmbimi. Kjo ėshtė njėsoj sikur tė syrgjynosesh, irlandezėt nė Poloni, duke u nisur nga fakti se edhe irlandezėt edhe polakėt janė katolikė edhe prandaj qenkan tė njė kombėsie. Komisioni Ndėrkombėtar pėr shkėmbimin e popullsisė e zbuloi mashtrimin nė pak raste dhe e ndaloi, por shumė herė tė tjera atij ia hodhėn me mjeshtėri.
Po tė shqyrtohen dėshmitė e vjetra pėr gjendjen e kombėsisė nė viset e ndryshme tė rajonit tė diskutuar, habitesh me ndryshimet qė janė bėrė nėpėrmjet dredhive dhe mashtrimeve tė organizura. Nė fillim tė shekullit tė nėntėmbėdhjetė njė anėtar i kishės sė Anglisė me emrin Stjuart Hjuz, ka bėrė njė udhėtim nėpėr Shqipėri dhe ka lėnė shėnime pėr vėzhgimet e veta, ka vizituar dhe qytetin tim tė lindjes Konicėn, njė vend i lashtė i cili mendohet nga disa studjues si Pukevili, se ka qenė nė mesjetėn e hershme kryeqyteti i Ilirisė Jugore. (Emri i vendit tingėllon nė mėnyrė tė ēuditshme si prusjan, por kjo vjen ngaqė po ai ndikim sllav mbi toponiminė ka vepruar nė Prusi, ashtu edhe nė Shqipėri). Hjuzi ka shėnuar se Konica kishte 800 shtėpi, nga tė cilat 600 ishin shqiptare dhe 200 greke. Ku janė kėta 75 % shqiptarė sot?
Megjithatė, nė rajonin e diskutuar ka njė krahinė tė gjerė, qėndresa e pa trembur e sė cilės i ka kapėrcyer tė gjitha format e organizuara tė vrasjeve, mashtrimeve dhe grabitjeve. Kjo ėshtė Ēamėria, tė cilėn grekėrit e shtrembėrojnė nė Camuria. (Nuk u vė faj grekėrve pėr kėtė shtrembėrim qė vjen nga paaftėsia e alfabetit grek pėr tė riprodhuar gjithė tingujt e gjuhės shqipe dhe tė shumė gjuhėve tė tjera pėr kėtė ēėshtje). I ndjeri senator Kabot Loxh (Cabot Lodge) nė shtypin grek dilte gjithmonė me emrin Kampot Lone. Popullsia e Ēamėrisė tani vonė nė 1913 ka qenė 96 % shqiptare. Ky pėrpjestim tani ėshtė ulur me akte dhune dhe unė mund tė sjell si shembull shumė punėtorė, qė derdhin djersėn nė fabrikat e Amerikės, tė cilėt i kanė pasur prindėrit pronarė tė lulėzuar nė Ēamėri mė pak se njė vit mė parė. E megjithatė, nė kundėrshtim me gjithė kėtė pėrndjekje ende shqiptarėt pėrbėjnė 80 % tė popullsisė sė Ēamėrisė.
(V)
Ndėrsa tani Italia ėshtė gati tė ndėrhyjė duke na shpallur si qėllim se kėrkon tė vėrė nė vend dėmet qė i janė shkaktuar kombit shqiptarė dhe tė rivendosė kufinjtė natyrorė e historikė tė Shqipėrisė. Ėshtė e arsyeshme qė tė presėsh nga ēdo shqiptar i vėrtetė se do tė jetė i pakėnaqur nga ky veprim. Por ndonjė mund tė kundėrshtojė se megjithė metodat e dėnueshme tė pėrdorura nga grekėrit ata kanė arritur qė ta pėrmbysin gjendjen e kombėsive nė shumė vise tė rajonit tė diskutuar, kėshtu qė tė ndreqet njė padrejtėsi e vjetėr me njė padrejtėsi tė re nuk tingėllon aq mirė. Pėr kėtė unė do tė pėrgjigjesha se nuk mund tė ketė njė akt ligjor qė tė pėrligjė krimet e organizuara e tė vazhdueshme.
Por, ka dhe mė. Shumė larg nga Shqipėria historike, nė Greqinė e brendshme ka pothuaj njė milion shqiptarė, gati gjysma e tė cilėve ende e flet gjuhėn e vet tė lashtė. Kėta njerėz kanė njė mall ideal pėr Shqipėrinė dhe nė tė kaluarėn kanė nxjerrė dėshmorė tė ēėshtjes shqiptarė. Ata mund tė shkėmbeheshin me grekėrit e rajonit tė diskutuar dhe mė sė fundi tė gjithė do tė ishin tė kėnaqur. Porse siē pohojnė grekėrit, Italia kėrkon tė arrijė qėllimet e veta duke zgjeruar kufijtė e Shqipėrisė. Unė pajtohem me kėtė plotėsisht, por mė duhet tė shtoj se ky pohim nuk ka peshė dhe ėshtė thjesht njė pėrpjekje pėr t'i bėrė bisht ēėshtjes. Ēėshtja ėshtė a qe njė herė dhe a ka qenė gjithmonė pjesė pėrbėrėse e Shqipėrisė ish-krahina turke e Janinės? Nė qoftė se kjo ėshtė e vėrtetė, a mund tė bjerė poshtė automatikisht kjo e vėrtetė vetėm e vetėm sepse e thonė edhe italianėt? Fakti ėshtė i qartė, se Italia ka kėtu njė pėrligje tė mirė e tė fortė, sepse rastis qė kėrkesat e saj pėrputhen me njė akt tė vonuar drejtėsie kundėr Shqipėrisė. Po ndodh qė njė herė perėnditė hakmarrėse janė nė anėn e legjioneve tė Ēezarit.

Botuar mė 1940
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://albania.yoo7.com
Sponsored content





Faik Konica Empty
MesazhTitulli: Re: Faik Konica   Faik Konica Icon_minitime

Mbrapsht nė krye Shko poshtė
 
Faik Konica
Mbrapsht nė krye 
Faqja 1 e 1

Drejtat e ktij Forumit:Ju nuk mund ti pėrgjigjeni temave tė kėtij forumi
AbaniaForum  :: Ēėshtja kombėtare :: Elita kombėtare-
Kėrce tek: